The Esperantist, Complete :: THE ESPERANTIST. (9)

Marto 12–15, 1904.

Hodiau, denove sidante antau la Remingtono mi skribas malmultajn vortojn pri mia memorinda libertempeto inter la Esperantistoj en Francujo. Tion ci mi faras por plenumi la deziron de multaj legantoj de The Esperantist. Estus facile fari unu el du aferoj—au plenigi libron je la temo, au nenion skribi. Por la unua, tempo mankas: la duan mi ne devas fari, car mi bedaurinde promesis ion verki.

Mi do volas esperi, ke miaj novaj transmaraj amikoj pardonos skizon tiel mallongan pri tiel interesa temo.

Cu estas multaj, krom Esperantistoj, kiuj jam de longe estas havintaj longan amikan korespondadon kun tiuj, kiujn ili ankorau neniam vidis? Estas eble; sed certe mi multe antaupensis pri tiu ci vojageto kiu ebligus min vidi tiom da Esperantistoj, kun kiuj mi jam havis tre agrablajn interrilatojn.

Trankvila martransiro kaj komforta vagonaro permesis iom da dormo, antau ol mi alvenis, je la sepa matene, en la Gajan Cefurbon.

Pri la vidindajoj kaj interesajoj de tiu ci Parizo ne estas necese skribi. Tiuj ci estas por ciuj, ne sole por la Esperantistaro.

Sed la kora akcepto, kiun donis al mi Sinjoro Gaubert, Sekretario de la Pariza Grupo, estis Esperantista privilegio. Vizitinte la eldonistojn, Sroj. Hachette, mi iris al la oficejo de la Sueza Kanalo Kompanio, kiun Sinjoro Gaubert serceme nomas sia malliberejo! Vere tre luksa malliberejo. Ni en Anglujo ne havas, mi kredas, tiajn oficejojn. Tie ci mi ankau renkontis lian kolegon, Sinjoron MassÉ, kiu ankau estas alia Sekretario de la Grupo Pariza.

La unua objekto, kiu frapas la okulojn, estas bela modelego de la mondfama kanalo. Versajne estis pli facile elfosigi la sablon de la Dezerto ol tratranci la Panamajn montojn, tamen la grandeco de la entrepreno estas tute videbla. Ni kunmatenmangis tie ci, kaj la kuirado, kiel la konstruajo mem, estis bonega.

Poste mi vizitis Sinjoron Fruictier, la tre agema Redaktoro de la Lingvo Internacia, kaj de la Internacia Scienca Revuo. Post agrabla interparolado ni diris "Gis la Revido" kaj mi foriris por renkonti Sinjoron Bourlet, Prezidanto de la Grupo Pariza.

Pri li, lia sindonemeco kaj nelacigebleco, mi kompreneble estis multe audinta; kaj do estis por mi tre granda plezuro persone konatigi kun tiu ci afablega kunbatalantestro. Kun li estis sia kuzo, Sinjoro Mehrmann, Sekretario de la Grupo de ChÂteau Thierry. Sajnas ke la tuta parencaro de Sinjoro Bourlet Esperantigis, krom unu, kiu ankorau okupas sian tempon je la lernado de la Angla lingvo. Tiu ci estas tre prava, sed cu ne estus pli bone, se oni lernus la Anglan per Esperanta lernolibro? Babilante, ni malrapide promenadis al la Palais Royal. Tie alveninte, ni eniris Restoracion Vefour, kie mi eltrovis, ke oni preparis grandan festenon. Tie ceestis pli ol dudek kvin Samideanoj, kies nomojn mi jam konis, sed kies plimulton mi ne ankorau vidis.

Mi ne povas tie ci nomi ciujn ceestantojn: sufice ke mi diru, ke M. le GÉnÉral SÉbert (Membro de la Instituto), M. de MÉnil (de Jarlibra famo), M. Rollet de l’Isle (kiu klopodas pri marista vortaro) kaj preskau ciu eminenta Pariza Esperantisto ceestis, krom M. Cart kaj M. de BrÉon, kiuj bedaurinde, ne povis partopreni.

Dum la vespermango, niaj Samideanoj sendis koregajn salutojn al ciuj Britaj Esperantistoj, kaj fidis, ke ni ciam laboradu kune kun niaj Francaj Gefratoj por certigi la tutmondan alprenon de nia kara afero.

Kompreneble mi respondis je tiu ci afablega sendajo, kaj faris mallongan raporton pri la nuna stato de Esperanto ci tie, kaj ankau diris, ke ni en Anglujo esperas baldau atingi tiun altan lokon, kien nun estas alveninta nia energia fratino, Francujo.

Tiu ci estis la unua okazo kiam mi estis devigata fari paroladon Esperantan, kaj mi timas, ke mi suferis je iom da timemo. Mi do estis felica, kiam mi estis fininta la paroladeton de dankesprimo pro la granda afableco de niaj Parizaj Samideanoj, esperinte, ke ni en Londono baldau povos montri al ili kelke da niaj vidindajoj.

Poste ni auskultis Esperantajn kantojn. La Gesinjoroj de MÉnil ambau estas Esperantistoj, kaj muzikantoj, kaj verkis kelkajn tre melodiajn kantojn. Ni ankau kantis La Vojo, de M. Deshays, kiu venis Londonon dum la pasinta jaro. Poste ciuj ceestantoj fotografigis per magnezia lumo, kaj, se la rezultato estos bona, gi eble enmetigos en The Esperantist.

Je la noktomezo mi eniris la Hotelon por dormi, kaj songi, ke mi de plu estas nur H.B.M. sed ke mi farigis eminentulo ia, kiu faras plezurprogreson.

Je la sekvanta mateno, vekiginte, mi plezure vidis ke mia horlogo montris nur la sepan kaj, sekve, ankorau duonhoro da litkusado restis por mi. Estas terure, mi kredas, se oni devas elsalti en la malvarmecon, tuj post vekigo! Mi do trankvile kusadis, sed, subite, mi ektimigis! La horlogo ankorau montras la sepan! Cu la eminentulo estas enirinta belan landon, kie tempo ne estas? Mi auskultas: ne, la horlogo haltis. Certe mi estas mankinta la vagonaron. Rapidege mi min vestas, kaj iras al la stacidomo. Gojo! Estas nur la oka, kaj estas sufice da tempo.

Jam brilis la suno en sennuba cielo, kiam mi renkontis Sinjoron Bourlet, kaj eniris kune kun li, en trovarmigitan vagonaron. Kial la Francaj vagonaroj ciam estas tiel varmegaj? Mi preskau ne povis spiri, kaj miaj piedoj estis preskau rostitaj sur la fera suprajo de la varmigilo.

Cirkau la dekunua, ni alvenis en ChÂteau Thierry, kaj denove renkontis Sinjoron Mehrmann, kiu kondukis nin ce Sinjoro Borson, la Prezidanto de la nova Grupo tie. Kun li estis rondeto Esperantista, kaj ni babiladis dum kelkaj minutoj. Mi tiam eltrovis, ke la campana vino en campanlando estas multe pli bongusta, lau mia opinio, ol tiu, kiun ni havas en Anglujo. Mi rakontis al la ceestantoj, ke mi biciklete vizitis, antau unu jaro, la urbeton, kaj ke mi multe admiris la Urbestrejon, kie ni poste devis paroli. Kaj certe, se iu estis dirinta ke post malpli ol unu jaro mi enirus tiun Urbestrejon, per frako kaj fumpotcapelo vestite, por paroladi iom pri Esperanto, mi ne estus povinta gin kredi. La vero estas ofte tre, tre stranga.

Car la suno estis tiel brila, ni kune supreniris al la antikva kastelo, au, pli korekte, la kastelejo, de la Rego Theodoriko II., kiu donis sian nomon al la urbeto. La Esperanta Grupo nomas sin Grupo Kastelteodorika.

Je la tagmezo, ni malsupreniris de tiu ci aglonesto, kaj eniris la belan hejmon de Madame Mehrmann, kie ni tagmangis.

Tiu ci memorigas al mi, ke antau enirinte Francujon, mi timis la Francan kuiradon: sed tute senkauze. Se nur niaj kamparaj gastejoj estus tiel komfortaj, kiel estas tiuj de niaj najbaroj, ni kredeble vidus pli da alilandaj turistoj.

Dum tiu ci vojago mi multe eksciis pri la ciutaga Franca vivado, kiu certe neniam estus lernita, se mi ne estis estinta Esperantisto, ec kun perfekta kono de la Franca lingvo; kaj mi denove devas danki la tre afablajn gesinjorojn, kiuj min tiel kore gastigis.

Post la tagmango, Sinjorino de MÉnil ludis sian tre melodian Esperantan Valson. Ni poste procesiis tra la stratoj al la bela blanka Urbestrejo, kiu altiris tiom da mia atento la antauan jaron. Ni eniris belegan cambregon, pentritan kaj ornamitan, kie trovigis granda Kastelteodorikanaro. La vetero estante tiel bela, ni timis, ke nur malmulte da personoj ceestus, sed ni eraris, kaj mi gojis vidi inter la kunvenintoj, multajn junulojn.

Gis nun preskau ne estis okazo por memori, ke mi komprenis la Francan lingvon, car, kompreneble, ni ciam interparoladis Esperante. Sed nun mi trovis, ke mi ne perdis mian tempon je la ellerno de tiu malfacila, sed bela, lingvo. Mi perfekte komprenis la rimarkindan paroladon, kiun faris Sinjoro Bourlet. Sed ciuj bonajoj finigas, kaj mi multe bedauris, ke mi povis kompreni la Francan, kiam, paroladmeze, mia amiko deziris, ke mi diru iom en la Franca por montri, ke estas preskau neeble, ke alilandulo perfekte lernu lingvon tiel malfacila kaj neregula. Vere miaj audantoj estis tre paciencaj, kaj ne multe ridis je mia penado, sed mi multe gojis, kiam oni lasis min denove paroladi Esperante! Cu tiu ci provo varbigis kelkajn el la ceestantoj?

Je la kvina horo la kunveno finigis, kaj ni faris unu au du vizitetojn antau ol ni reeniris la hejmon de la gastama Sekretario.

Dum mia antaua mallonga ceestado en ChÂteau Thierry, mi perfekte konatigis kun la naturaj belajoj de la regiono, sed nun, dank’ al Esperanto, mi konas iom pri la tieaj logantoj, kaj iliaj belaj hejmoj.

Rapide, tro, tro rapide, alvenis la forirtempo, kaj la varmega vagonaro nin reportis Parizen.

Kompreneble la kunvojagantoj multe interesigis, auskultante nian Esperantan interparoladon. Cu ili kredis ke ni ne estis samlanduloj?

Je la dekunua (nokte) mi devis diri adiau al mia tre sindonema nova amiko, kaj mi tramis al Gare de Lyon, kie la stacidomo estis gajigita de ciaspecaj soldatoj.

La vagonaro forveturis je la unua horo. Mia sola kunvojaganto estis oficiro iranta al Tonkino. Ni kunparoladis iom, pri Esperanto inter aliaj temoj, kaj li diris, ke eble li lernus la lingvon vaporsipe, anstatau ciam kartludadi.

Tiam, car la vagono ne estis tro varma, mi metis sur min kovrilon, kaj bone dormis.

La dekunuan de la 14a Marto mi alvenis Dijonon, kaj, dank’ al la verda stelo en la butontruo, mi estis rekonita sur la strato de Sinjoro Jullien, la Sekretario de la Grupo. Li kondukis min en Bufedon, kie kelkaj konataj Esperantistoj kunvenigis, kaj kie ni tagmangis. Sinjoroj Boirac (Rektoro de la Universitato), Lambert (Profesoro ce la Universitato), Lallemant (Kunverkanto de Diversajoj), Sinjorino Bastoul (Vicprezidantino de la Grupo), kaj multaj aliaj ceestis.

Dum la mangado, Sinjoro Boirac klarigis al mi la proponon pri la venonta Libertempa Kurso ce la Dijona Universitato, pri kiu mi aliloke skribos. Kompreneble tiu ci devas multe helpi nian aferon, se diverslandanoj povos tie renkontigi.

Poste Sinjoro Jullien afable kondukis min en la antikvan palacon de la Burgundaj Dukoj, kaj en la muzeon, kie trovigas la famegajn Flamandajn skulptajojn. Sed tiuj ci ankau ekzistas por ciuj, kaj mi devas nun konduki miajn legantojn en la domon de Sinjorino Bastoul, kie ili audos min, en fonografon parolante, donante koregan dankesprimon al la tieaj samideanoj pro ilia tre kora akcepto, kaj esprimante la esperon ke ni havu tian kunvenon en Londono.

Mi ankau vizitis la grandegan biskvitfarejon Pernot, kaj multe interesigis. Vere la pureco kaj praktikeco tie estas tre rimarkindaj.

Enirinte la Hotelon de la Cloche (Sonorilo), kie la Grupo kaj la Angla Klubo kunvenadas, mi vespermangis, kaj havis mallongan minuton por skribi raporteton Londone pri mia vojago, kaj poste rapidis al la Universitato, por ceesti ce la Grupkunveno. Mia alveno estis anoncita en la lokaj jurnaloj, kaj la cambrego estis tute plenigita por audi Anglan Esperantiston.

Sinjoro Lambert klarigis kelkajn punktojn pri la Esperanta Gramatiketo laukutime, kaj poste mi alparolis la ceestantojn en Esperanto, dirante ke ni en Londono kun granda intereso rimarkas la antauemecon de Dijono. Cetere, mi legis sciigeton de nia agema Malta apoganto, Doktoro Busuttil, kiu elmontris, ke Anglujo ne estas la sola lando, kie oni rimarkas tiun ci.

La kunveno finiginte, ni kune eniris kafejon antau ol reveni al la Hotelo, tie pasigi la nokton, se oni povas nomi nokto la tempon de noktomezo gis la kvina kaj duono, je kia horo vagonaro ekforiras Lionon.

La Grupo de Beaune afable invitis min ceesti gia kunveno je la sekvanta tago, sed mi devis malakcepti, car oni atendis min Lione tagmeze. Tamen mi promesis viziti Beaune je mia reveno, Marto 25.

Vere Dijono enhavas multe da Samideanoj, unu el kiuj rekonis min matene en la stacidomo, kaj vojagadis kun mi.

Marto 15 ankau estis belega tago, suno kaj blua cielo cie. Alveninte la grandegan kaj belegan Lionon, mi sekvis la konsilojn de la sindonema Profesoro Offret, kaj ni renkontigis por tagmango kune kun Doktoro Dor, kaj aliaj Komitanoj de la Grupo.

La legantoj memoros, ke estis Sinjoro Offret, kiu jus eldonigis la raporton pri la nuna stato de Esperanto en la mondo, kaj mi havis la privilegion vidi la respondojn, kiujn li ricevis. Vere la Liona Grupo estas tre felica, je la posedo de tia Sekretario; kaj, kiam mi rimarkis la bonordigadon de ciuj la Grupaj aferoj, mi tuj deziris eksigi la Sekretariecon de la Londona Klubo, por ke iu havanta pli da tempo povu pli energie klopodi pri la afero.

Liono estas vasta kaj belega urbo, kaj vere la samideanoj ne permesis, ke mi foriru antau ol mi estis vidinta la cefajn vidindajojn, pro kiu mi ilin korege dankas. Sed tie ci ankau la Silka Muzeo; la Pentrajaroj; la mirinda vidajo de la Negaj Alpoj; la bela Parko; la kunfluo de la du riveregoj, la SaÔne kaj la RhÔne; ekzistas por ciuj vizitantoj, ne sole por Esperantistoj. Mi do nur priskribos la plezuran kunvenon vespere, post ke ni estis kunvespermangintaj. Ce tiu ci kunveno, mi parolis en Esperanto, de mia tuta libertempo. Kaj, vere, mi tiom da interesajoj kaj memorindajoj estis vidinta, ke la tagoj sajnis esti semajnoj!

Sed nun, bedaurinde, tiu ci Esperanta vojago preskau finigis. Mi estas serconta kvieton kaj sanon je la belaj Italaj Malalpoj. Mi do foriris de Liono noktomeze, kaj vekigis apud St. Raphael, kie oni unue vidas la belan, bluegan Mediteranean Maron.

Marto 16–27.

Vere estas felando, tiu ci mirinda regiono. Palmoj, orangoj, belaj vojoj por la bicikleto, ciaspecaj kaj ciakoloraj floroj, kaj miloj da tiaj belajoj. Kaj, super ciu, la ciam brila suno, la helega aero. Vere, kiam oni trovas tian pejzajon en Marto, oni ne povas eviti pripensi Londonon. Tamen mi amas Londonon, ec kun gia nigreta kaj ofte iom malgaja vidigo!

Pri la belajoj de felando mi ne tie ci devas skribi, sed mi neniam povos sufice danki Esperanton, kaj la Esperantistojn, por ke ili ebligis al mi tian vojagon. Sinjoro Bicknell, kiu gastigis min, kaj kies nomo estas tiel bone konata de la legantoj de The Esperantist, estas tiel afabla, kiel liaj skribajoj estas interesplenaj. Mi multe guis oftajn ekskursojn kun li en la montaron, au promenante, au bicikletante.

Ciam, kiam oni estas felicega, la tempo sajne flugas je ventoflugiloj, kaj estis tre malgoja, kiam la fino de la libertempo proksimigis, kaj estis necese reeniri la varmegajn vagonarojn.

Mi vizitis la palm- kaj oroplenan Monte Carlo, kie oni ne bezonas esti alkemiisto por sangi argenton en oro (au oron en nenio). Tiu ci loko sajnis esti la plej bela el ciuj. Tamen, je mia alveno tie, la hajlo kaj nego falegis, kaj ciuj la belaj parkfloroj estis per kovriloj sirmitaj. Tiu ci estis la sola sensuna tago!

Mi ankau vizitetis Nice kaj vidis Sinjoro de Villemain, la Sekretario de la Grupo.

En Nice ankau mi perdis mian poslibreton, enhavantan belan poemon kaj multe da sciigoj por la Gazeto!

Je la 25 Marto, antau la tagmezo, mi alvenis en Beaune (Cote d’Or, ne Algerujo, kie la fervojistoj deziris min sendi). Sur la promenejo de la stacidomo trovigis la verda stelo, kaj mi konatigis kun Sinjoro Cyrot, Sekretario de la Grupo. Ni kunforiris, kaj tagmangis kun la komitataro, kaj mi denove guis la gastamon de la Esperantistoj.

Poste ni vizitis la rimarkindan Hostel Dieu, kaj gian mirindan pentrajon de la Fina Jugo; ni rampis en la Sonorilejon (Beffroi) eniris la Parkon kaj eksciis iom pri truloj, kiuj mangas cignojn!

Je vespermango, tre serca okazo multe ridigis nin. Ni kunparoladis en la Hotelo ciam en Esperanto, sed, subite, oni diris frazon, kiun mi tute ne povis kompreni. Ec je la dua fojo la afero estis nekomprenebla. Fine mi lernis ke la nekonataj vortoj estis en la Angla lingvo! Jen interesa fakto por tiuj, kiuj kredas, ke la malfacila Angla lingvo devas esti uzata por slosillingvo.

Post vespermango ni kuniris al la Liceo, kie Sinjoro Mathouillet faras Esperantan kurson, kaj mi renkontis alian aron da samideanoj. Beaune estas centro de la vinkomerco de Francujo, kaj M. Deschamps, komitatano de la Grupo, elpensis novan sistemon por figuri per la botelo, la participojn Esperantajn. Sur paperego, oni vidas tri virojn, la unua tenas en mano botelon da Beauna vino. Li estas trinkonta, kaj la vino estas trinkota. La dua viro jam suprenigis la botelon al la buso, kaj estas trinkanta, kaj la vino estas trinkata. Sed la tria viro, kun tre gaja mieno, multe dancadas, malplena botelo en mano. Li estas drinkinta, kaj la vino ne plu estas, gi estas trinkita!

Sed la Grupo ankau posedas indan poeton, kaj espereble legantoj de The Esperantist povos parkere lerni kelkajn Beaunajn poemojn, sendube inspiritajn de la Beauna vino.

Noktomeze mi adiaudiris, kaj eniris la vagonaron kaj alvenis en Parizo matenfrue de la 26 de Marto. Ne plu Esperantante, mi pasigis la tagon en la Palaco de la Louvre, kaj en la Jardin des Plantes. Poste, tre laciga, mi acetis Anglan Gazeton, por vidi cu gi estas ankorau en Esperanto presata; kaj, vidante, ke ne ec estas kolono Esperanta tie, mi rapidis al Londono por demandi la kauzon.

En la vagonaro mi varbis unu aligonton, sur la vaporsipo alian.

Alveninte en Londono, mi trovas, ke la vetero ankorau estas tre malvarma. Oni tremetas, kaj pensas pri la Itala varmeco, kie oni preskau deziras sekvi la ekzemplon de niaj unuaj gepatroj pri la vestaj aferoj.

Kaj poste.

Vere, kiam la Esperanta movado en Anglujo gajnis tiom da profesoroj, Doktoroj, kaj eminentuloj, kiom gi nun havas en Francujo, la lingvo estos venkinta! Gis nun, bedaurinde, nur malmulte da instruistoj kaj scienculoj interesigis je la afero. Sed sendube tiu ci baldau venos, kaj tiam ni, kune kun niaj simpatiaj Francaj amikoj, povos vidi la belegan rezultaton de niaj sencesaj klopodoj—la alprenon de Esperanto tutmonde.

Ju pli oni esploras la Esperantistaron, des pli oni konvinkigas je la granda estonteco de la lingvo. Cie Esperantistoj kunpensas pri gia praktikeco kaj netusebleco. Cie ni estas veraj Samideanoj!

Gis la Revido! Gis la Revido!

H. Bolingbroke Mudie.

March 12–15, 1904.

To-day, sitting at the Remington once more, I write a few words about my memorable little holiday with the Esperantists in France. I do so to fulfil the wish of many readers of The Esperantist. It would be easy to do one of two things—either to fill a book on the subject, or to write nothing. For the former, time is wanting, and I must not do the latter, having unfortunately promised to write something.

I must therefore hope that my new friends across the Channel will forgive such a brief outline of so interesting a theme.

Have many people, other than Esperantists, had long friendly correspondence with those whom they have never yet seen? Perhaps. But certain it is that I gave much forethought to this short journey, which was to enable me to see so many Esperantists, with whom I already had such pleasant intercourse.

A smooth crossing and a comfortable train allowed a little sleep before I arrived, at seven in the morning, in the Gay City.

Of the sights and interesting features of Paris it is needless to write. These exist for all, not for the army of Esperantists alone.

But the hearty welcome of M. Gaubert, Secretary of the Parisian Group, was an Esperantist privilege. Having visited the publishers, Messrs. Hachette, I went to the Suez Canal Company’s office, which M. Gaubert jokingly calls his prison! A truly luxurious prison. We in England have not, I fancy, such offices. Here I also met his colleague, M. MassÉ, who is another Secretary of the Paris Group.

The first object which catches the eye is a beautiful model of the world-famed canal. It must have been easier to scoop out the desert sand than to cut through the Panama rocks; nevertheless, the magnitude of the enterprise is very evident. We lunched together here, and the cuisine, like the building itself, was excellent.

Subsequently I called on M. Fruictier, the most busy Editor of Lingvo Internacia and of the new Internacia Scienca Revuo. After a pleasant chat, we said au revoir, and I left to meet M. Bourlet, President of the Paris Group.

Of him, his devotion and indefatigability, I had of course heard much, and it was therefore a very great pleasure to become personally acquainted with this most kind comrade in our Cause. With him was his cousin, M. Mehrmann, Secretary of the Group in ChÂteau Thierry. It seems that all M. Bourlet’s relatives have become Esperantists, except one, who is still busy studying English. This is very proper; but would it not be better to learn English from an Esperanto textbook?

We walked slowly towards the Palais Royal, chatting the while. Having arrived there, we entered the Restaurant Vefour, where I discovered a great feast had been made ready. There were more than twenty-five friends-in-Esperanto present, whose names I knew, but whom for the most part I had never seen.

I cannot here enumerate all those present: let it suffice to say that General SÉbert (Member of the Institute of France), M. de MÉnil (of Jarlibro fame), M. Rollet de l’Isle (who is occupied with the preparation of a Marine-Esperanto-Vocabulary), and almost every eminent Parisian Esperantist were present, except M. Cart and M. de BrÉon, who were unfortunately prevented from participating.

During dinner, our friends sent most hearty greetings to all British Esperantists, and trusted that we will ever strive, together with our French brethren, to ensure the universal adoption of our dear Cause.

I, of course, replied to this kind message, and gave a short report of the present state of Esperanto here, and also said that we in England hope soon to reach the exalted station now held by our energetic sister, France.

This was the first occasion on which I had to make an Esperanto speech, and I fear I suffered somewhat from nervousness. I was accordingly glad when I had concluded the address with an expression of thanks for the great kindness of our Parisian fellow-thinkers, having hoped that we in London would soon have the opportunity of showing them some of our sights.

We then listened to some Esperanto songs. Both M. and Mme. de MÉnil are Esperantists and musicians, and have composed several very melodious songs. We also sang La Vojo, by M. Deshays, who visited London last year.

All present were then photographed by magnesium flash, and if the result be good, it may appear in The Esperantist.

At midnight I went to the Hotel to sleep, and to dream that no longer was I merely H.B.M., but that I had become some eminent person on a pleasure-progress!

Next morning I woke up and gladly saw that my watch only indicated seven o’clock, and that half-an-hour of bed still remained. It is terrible, methinks, to have to jump out into the cold at once on waking up! I was accordingly quietly resting when suddenly I had a fright. The hand still pointed to the seven! Has the eminent man entered a beautiful land where time is not? I listen: no, the watch has stopped! Certainly I must have lost the train. I dress post haste, and go to the station. Joy! It is only eight, and there is still time enough.

The sun was already shining in a cloudless sky when I met M. Bourlet, and went with him into an overheated train. Why are French trains so hot? I could scarcely breathe, and my feet were almost roasted on the iron plate of the warming apparatus.

About eleven o’clock we arrived at ChÂteau Thierry, and once more met M. Mehrmann, who took us to M. Borson, the President of the new Group there. With him was an Esperantist circle, and we chatted for some minutes. I then found that champagne in champagne-land is much more agreeable to the taste—in my opinion—than that which we have in England. I told those present that I had visited the town last year on a bicycle, and had much admired the Town Hall, where we had to speak later on. And, certainly, had anyone told me that in less than a year I should enter this Town Hall in a frock coat and silk hat to discuss Esperanto, I could not have believed it. Truth is often very, very strange.

As the sun was so bright, we clambered up to the ancient castle, or, more accurately, the castle site, of King Theodoric II., which gives its name to the little town.

The Esperantist Group is called the Group of Kastelteodoriko.

At midday we descended from this eyrie, and went to the charming home of Mme. Mehrmann, where we dined. This calls to mind that, before ever entering France, I dreaded the French cuisine; but quite without reason. If only our country inns were as comfortable as our neighbours’, we should probably see more Continental tourists.

Throughout this journey I learnt a great deal about French every-day life, which certainly would never have been acquired had I not been an Esperantist, even with a perfect knowledge of French; and I have once again to thank the most kind ladies and gentlemen who so cordially extended me their hospitality.

After dinner, Mme. de MÉnil played her very melodious Esperanto Waltz.[1]

We then proceeded through the streets to the beautiful white Town Hall, which had attracted so much of my attention the year before.

We entered a very fine painted and ornamented hall, in which was assembled a number of the townsmen.

As the weather was so lovely, we feared that but few would be present, but we were mistaken, and I was glad to see among the audience many young people.

Until now there had hardly been occasion to remember that I understood French, for, naturally, we always conversed in Esperanto. But I now found that I had not wasted my time in the study of this difficult, but beautiful, tongue. I perfectly understood the remarkable lecture which M. Bourlet gave. But all good things come to an end, and I much regretted my ability to understand French when, in the middle of his discourse, my friend wanted me to say something in French to show that it is almost impossible for a foreigner to learn such a difficult and irregular language perfectly! My audience was truly very patient, and did not laugh very much at my pains, but I was exceedingly glad when I could once more be permitted to speak in Esperanto! Did this test gain over any of those present to our Cause?

At five o’clock the meeting ended, and we paid one or two calls before returning to the hospitable Secretary’s home.

On my previous visit to ChÂteau Thierry I had become well acquainted with the natural beauties of the locality, but now, thanks to Esperanto, I know something of the inhabitants and their beautiful homes.

Swiftly, too, too swiftly, came the hour of departure, and the hot train took us back to Paris. Naturally the fellow-travellers were much interested in listening to our Esperanto conversation. Did they imagine that we were not of the same nationality?

At eleven p.m. I had to say good-bye to my most kind friend, and took the tram to the Gare de Lyon, where the station was made gay by soldiers of all kinds.

The train left at one in the morning. My sole companion was an officer going to Tonquin. We talked a little about Esperanto among other subjects, and he said he would probably learn the language in the steamer, instead of always playing cards.

Then, as the compartment was not too hot, I covered myself with a rug, and slept soundly.

At eleven o’clock, on March 14, I arrived at Dijon, and, thanks to the green star in my button-hole, was recognised in the street by M. Jullien, the Secretary of the Group. He took me into the Buffet, where several well-known Esperantists had assembled, and where we had lunch. Mm. Boirac (Rector of the University), Lambert (Professor at the University), Lallemant (Collaborator of Diversajoj), Mme. Bastoul (Vice-President of the Group), and many others were present.

During the meal M. Boirac explained the proposal re the coming Dijon University Holiday Course, of which I will treat elsewhere. Obviously this must greatly help our Cause, if Esperantists from various countries can meet there.

Then M. Jullien kindly took me over the ancient palace of the Dukes of Burgundy, and into the museum, where are the renowned Flemish sculptures. But these also exist for all, and I must at once take my readers to Mme. Bastoul’s home, where they will hear me speaking in a phonograph, recording my hearty thanks for their kind welcome, and expressing the hope for a similar meeting in London.

I also was taken over the great biscuit factory Pernot, and was much interested. Truly the cleanliness and practicality there are most remarkable.

Having gone to the Hotel de la Cloche, where the Group and the English Club hold meetings, I dined, and had a little minute in which to write a short report home, and then I hastened off to the University, to be present at the Meeting of the Group. My arrival had been announced in the local papers, and the Hall was quite full to hear an English Esperantist.

M. Lambert gave the customary explanation of some Grammatical points, and I then addressed the audience in Esperanto, saying that we in London remark with great interest the go-ahead characteristics of Dijon, and I also read a note from our busy Maltese supporter, Dr. Busuttil, which proved that England was not the only land to observe their progress.

The meeting over, we went together to a cafÉ before returning to the Hotel, to pass the night—if one can call night the time from midnight to 5.30, when the train leaves for Lyons.

The Group in Beaune had kindly asked me to be present at its gathering on the following day, but I had to refuse, being expected in Lyons at mid-day. I however promised to visit Beaune on the return journey, March 25.

Assuredly Dijon boasts of many Esperantists, one of whom recognised me at the station in the morning, and travelled with me.

March 15 was also a lovely day, sunshine and blue sky everywhere. Having reached the vast and beautiful Lyons, I followed the directions of the kind M. Offret, and we met for lunch with Dr. Dor and some other Committee Members of the Group.

Readers will recollect that it is M. Offret who has just published the report on the Present State of Esperanto in the World, and I had the privilege of seeing the replies which he received. Truly the Lyons Group is fortunate in possessing such a Secretary; and when I saw the very neat ordering of all the Group’s affairs, I at once wished to resign the Secretaryship of the London Club, so that someone with more time and ability could pay more energetic attention to the matter.

Lyons is a very vast and beautiful city, and friends would not let me depart before seeing its principal sights, for which I owe them hearty thanks. But here also the Silk Museum, Collections of Paintings, the wonderful view of the Snowy Alps, the fine Park, the confluence of the two mighty rivers, SaÔne and RhÔne, are for all visitors, not for Esperantists alone; so I will only mention the agreeable evening meeting, after we had dined together. Here I spoke in Esperanto of the whole trip. And, really, I had seen so many interesting and memorable things that days seemed weeks!

But now, unfortunately, this Esperanto-holiday had almost come to an end. I was about to seek quiet and health in the lovely Maritime Alps of Italy. I therefore left Lyons at midnight, and woke up near St. Raphael, where one first catches sight of the beautiful, intensely blue, Mediterranean.

March 16–27, 1904.

It really is a fairyland, this wonderful region. Palm trees, oranges, good cycling roads, flowers of all kinds and colours, and thousands of similar lovelinesses. And over all the ever-burning sun, the air most clear. Finding such a landscape in March, one cannot help thinking of London. Nevertheless, I love London, even with its blackish, and frequently somewhat dreary, aspect!

I cannot write of the wonders of this fairyland, but I can never adequately thank Esperanto and the Esperantists for making such a journey possible. Mr. Bicknell, whose guest I was, and whose name is so well known to the readers of The Esperantist, is as kind as his writings are interesting. I greatly enjoyed frequent excursions, either on foot or bicycle, with him into the mountains.

Always, when one is very happy, time seemingly flies on the wings of the wind, and it was very doleful when the end of the visit approached, and I had once more to go into the stuffy trains.

I visited the palmy and golden Monte Carlo, where one need not be an alchemist to convert silver into gold (or gold into nothing). This spot seemed the most lovely of all. Yet on my arrival there the hail and snow fell heavily, and all the lovely flowers in the parks were protected by coverings. This was the only day that was overcast.

I also paid a short visit to Nice, and saw M. de Villemain, the Secretary of the Group.

In Nice, also, I lost my pocket-book, containing a beautiful poem and many notes for this Gazette!

On March 25, before mid-day, I reached Beaune (CÔte d’Or, not Algeria, whither the porters tried to send me). On the station platform the green star was in evidence, and I made the acquaintance of M. Cyrot, the Secretary of the Group. We went out together, and lunched with the Committee; once again I enjoyed the hospitality of Esperantists.

Later we visited the remarkable Hostel Dieu and its wonderful painting of the Last Judgment, we scrambled up into the Belfry, and went into the Park, and learned something of trout which eat swans!

At dinner a very amusing occurrence caused much laughter. In the Hotel we always spoke Esperanto, but suddenly someone said a phrase I could not understand. Even the second time it was incomprehensible. Finally, I learned that the unrecognised words had been said in English! Here is an interesting fact for those who think that the difficult English language must be used for a key language.

After dinner we went off together to the LycÉe, where M. Mathouillet holds an Esperanto course, and I met yet a further group of Esperantists. Beaune is a centre of the wine trade in France, and M. Deschamps, a committee member of the Group, has thought out a new way of illustrating the Esperanto participles with the help of the bottle. On a large sheet of paper are depicted three men, the first holding in his hand a bottle of Beaune wine. He is about to drink, and the wine is about to be drunk. The second individual has raised the bottle to his mouth. He is drinking, and the liquor is being drunk. But the third man, with very gay physiognomy, is dancing with an empty bottle in his hand. He has drunk, and the wine has been drunk!

But the Group also possesses a worthy poet, and it is to be hoped that readers of The Esperantist will be able to learn by heart some bonaj poems, doubtless inspired by the bona wine.

At midnight I said good-bye, went into the train, and arrived in Paris early in the morning of the 26th. No longer Esperanting, I spent the day at the Louvre and the Jardin des Plantes. Then, very very tired, I got an English paper to see if it were yet printed in Esperanto; and, seeing not even an Esperanto column there, I hastened to London to ask the reason.

In the train I made one convert; in the steamer another.

Arrived in London, I find the weather is still cold. One shivers, and thinks of the warmth of Italy, where one is almost desirous of following the example of our first parents as regards the clothing problem.

And Afterwards.

Assuredly, when the Esperanto movement in England has gained as many professors, doctors and eminent men as it now has in France, the language will have won the day. Up to the present, unfortunately, but few teachers and scientific men here have become interested. But, without doubt, this will soon come, and we, with our cordial French friends, shall be able to see the grand result of our ceaseless labours—the adoption of Esperanto universally.

The more one sees of the Esperantists, the more one is convinced of the language’s great future. Everywhere Esperantists are agreed as to its practicality and unalterableness. Everywhere we are true fellow-thinkers!

Au Revoir! Au Revoir!

Literal Translation.

FOOTNOTE:

[1] This can now be obtained from the Librarian, price 6d., post free.

Marto 12–15, 1904.

Marto 16–27.

Kaj poste.

March 12–15, 1904.

March 16–27, 1904.

And Afterwards.

FOOTNOTE:

A PROGRESSIVE LIMERICK.

THE
ESPERANTIST

CONTENTS.

The Remington

La Remington

Internacia Scienca Revuo.

Adresareto de Personoj kiuj deziras Korespondadi.