LERTAJ RESPONDOJ.

Verkitaj de Philip de Bono (8707).

I. Kiam Frederiko II., Rego de Prusujo, estis vojaganta kune kun sia frato Henriko tra la Silesaj provincoj, kiuj antau ne longe estis venkitaj, li foje vidis belegan kastelon, kiu farigis monahejo.

Li iris gin viziti, kaj la cefa monaho montris al la rego ciujn interesajn pentrajojn, skulptajojn, kaj la bibliotekon en kiu estis multaj belaj libroj.

Kiam la rego estis forironta, li demandis al la monaho cu li havis bezonon ian. Li respondis, petante ke la rego ordenu ciujare du novulojn—car tiatempe la ordeno estis malpermesita.

"Nu," respondis la rego, "mi gin permesas, kaj mi mem sendos la du unuajn novulojn."

Tiam, turninte al sia frato, li diris en la Angla lingvo, kiun li supozis esti nekomprenebla al la monaho: "We will send these holy men a couple of asses" ("Ni sendos du azenojn al tiuj ci sanktuloj.")

Kiam la monarho estis eniranta en sian veturilon, la monaho, kiu komprenis tiun ci frazon, respekte diris: "Mi antaumetas alian peton, Via Rego Mosto. Cu Vi permesos ke ni donu al tiuj ci du novuloj, kiujn Vi sendos al ni, Vian nomon, kaj tiun de Via frato?"

II. Foje, ce la ciujara ekzameno en unu el la cefaj lernejoj en Dorsetshire, lerta knabo demandigis de la direktoro:—

"Cu vi scias iajn el la efikoj produktataj de varmeco kaj de malvarmeco?"

"Jes, Sinjoro, tiu etendigas kaj tiu ci kuntirigas."

"Nu, mia knabo, vi bone respondis. Cu vi ankau povos doni al mi ekzemplon?"

"En la somermezo la tagoj estas la plej longaj, kaj en la vintro la plej mallongaj."

LA MILITAJ REKRUTOJ EN ITALUJO.

Originale verkita de CLARENCE BICKNELL.

En Italujo ciujare kelkaj el ciuj dudekjaraj junuloj estas lote elektitaj por la milita servado, kiu dauros dum du au tri jaroj. Kelkaj estas liberigitaj, ekzemple la sola filo, au la dua filo se la unua jam servadis, kaj nature ciuj, kiuj havas ian korpan difekton.

Antau la tago de la loteltiro, tiuj ci junuloj el la sama urbo au vilago elektas prezidanton kaj kasiston. Tiu ci tenas la monoferadojn, po cirkau dek frankoj, kaj tiu determinas la detalojn por la venontaj festoj. La antauan tagon ciuj kunvenas matene, kaj eble trinkas glason da vermuto, la plej estimata el la likvoroj, almenau en norda Italujo, kaj poste ili kunpasas la tutan tagon kantante kaj kriegante. Ofte ili luas gurdon, kaj en la salonoj, kie la eniro estas permesita, ili dancas gojege. Fremduloj kiuj audas la bruegon la tutan tagon, kaj vidas la duonfrenezan junularon, kredas ke ili estas Italaj "Hooligans," au duonebriaj. Sed en Italujo estas malmulte da ebriuloj, kaj la junuloj malofte trotrinkas, kaj ec trinkinte tro da vino ili ne igas malpacaj kaj malbonaj, sole gajegaj.

Sed pliofte ili luas omnibuson au fiakron, au iras vagonare al la proksimaj urboj.

Morgau ili ciuj iras urbdomon, kie prezidas la urbestro, kaj tiam lau ordo alfabeta, ili eltiras numeron el urno.

Tiu, kiu eltiras altan numeron estas certe "savita," kiel oni diras, sed kiu tiras la plej malaltajn numerojn devos certe servadi.

Finiginte la eltiron, ciuj foriras kun la biletoj de siaj numeroj metitaj sur la capeloj, kaj kuntagmangas. Poste ili rekomencas la hierauajn amuzajojn, sed pli freneze, car tiuj, kiuj eltiris bonan numeron saltas kaj kantadas je gojo, kaj la aliaj faras same por pli bone kasi au forgesi siajn cagrenojn.

La trian tagon ili faras preskau same, post kiu la monoferadoj estas elspezitaj, kaj certe la junuloj, lacaj kaj raukaj pro la kriegado, kantado, kaj sencesa babilado, estas enuitaj.

Sed post du au tri monatoj, venas la tago por la vizito al la kuracisto, kaj ree la bando, ec tiuj, kiuj ne iros al la servado, kunripetas la festojn dum tri tagoj.

Lau mia opinio kaj observadoj, tiu ci sistemo de deviga milita servado estas tre bona. La disciplino plibonigas kaj edukas la junulojn, precipe tiujn el la kamparo.

Dum la unuaj monatoj ili nature iom suferas, sed poste ili guas la vivadon kune kun tiom da samagaj kamaradoj. La junaj militistoj estas ciam kaj cie estimataj, ec amataj. Ili vidas belajn urbojn, au konatigas kun la montoj: ofte la nordanoj estas senditaj al la sudaj provincoj, kaj la rekrutoj el la malpli civilizitaj sudaj provincoj venas norden.

En la teatroj kaj en aliaj lokoj de amuzajoj, la militistoj nur pagas duonpreze, sekve oni vidas ilin la dimancojn en la teatroj, kie ili, po malpli ol unu silingo, pasigas tri au kvar horojn trankvile auskultante al bonega muziko, kaj al famaj kantistoj. Kaj, post la finigo de la servado, ili guas la memorojn pri la estinteco, kaj cie renkontas amikojn, car la jaroj de la servado estis por ili kiel la niaj pasigitaj en lernejo, kolegio, au universitato.

La plej populara kanto el ciuj verkitaj dum la jaroj de la militado por la memstareco de Italujo, estas "La adiau de la Memvolulo al lia Amantino." Tiun ci la rekrutoj kaj la rekrutotoj konas kaj kantas tre energie, kvazau ili mem estas forirontaj bataladi. La advokato, Carlo Bosi, la verkinto, skribis: "Mi venas por diri adiau" ("Io vengo a dirti addio") sed subite la popolo sangis la unuan linion, kaj la autoro volonte akceptis la korektajon. Nun gi komencas "Adiau, ho belulino!" ("Addio, mia bella, addio.")

Jen estas la lauvorta traduko.

LA ADIAU DE LA MEMVOLULO AL LIA AMANTINO.

LA VIRO VERDA.

Originale verkita de EDWARD METCALFE, M.A. (Oxon).

Estis en la pregejo de malgranda vilago, ke mi renkontis la lamulon.

Mi ekzamenadis iom atente la eksterajon de bela antikva kesto. Subite li diris: "Tiu ci kesto ciam rememorigas al mi la plej strangan episodon de mia vivo:—tiel stranga, ke mi timas gin rakonti, car mi estas preskau certa, ke neniu povos gin kredi."

Kompreneble mi tuj certigas lin pri mia kredemo.

"Sendube," li diris, "vi rimarkis la kastelon. Estas tie tre granda cambrego. De longe oni nomas gin 'La Fantoma Cambro,’ car oni diras, ke fantomo tie promenadas tute verde vestita, pro kio oni donas al li la nomon de 'La Viro Verda.’"

La muroj estas de grandega dikegeco, car la kastelo estas tre, tre antikva; enkadrajoj el nigra kverko tute kovras kaj kasas tiujn ci murojn. La netapisita planko estas el la sama materialo, kaj antau kelkaj jaroj oni tute malplenigis la cambregon je la meblaro. La pordo trovigas ce unu ekstremajo de la cambro, kaj enirinte, oni havas je la dekstra mano, kvin altajn fenestrojn; sed ekstere la densa foliaro de multaj grandaj arboj malhelpas eniri la lumo, cetere, sur la vitroj mem estas grandaj blazonsildoj.

Cambregon pli malgajigan mi neniam vidis, nek cambregon pli konvenan por tia vizitanto.

Mi tute forgesas, pro kio mi estis enirinta en la cambregon, sed, kiam komencigas la historio, mi estas ce la flanko plej malproksima de la pordo.

Subite mi audis cu argentan sonorilon?

Ne pli klara kaj pura estas la voco de la Sinjorino.

La pordo malfermigas; tra la malfermajo vidigas la terurigaj vizagoj de la servistaro, kaj, kiel radio de lumo, dancema, gajema, si eniras nia kara Sinjorino, kiu tuj ekridis tutkore la tutan fantomaron.

Fermante la okulojn, mi revidas sin; kaj denove mi audas la ridantan belan vocon: "Ho! Malsaguloj, kion vi timas? Estas nenio tie ci." Tiam per mokema voco si aldonas: "Se la Viro Verda vere ekzistas, mi donas al li la inviton, ke li dancu nun kun mi.

Ho, terurajo! Kiel respondo je siaj vortoj, en la cambro aperas la Viro Verda mem.

Sammomente la pordo bruege fermigis: kaj la fantomo kaj la Sinjorino restas vizago je vizago kaj mi vidas kvazau rebrilatan do siaj vangoj la verdecon de lia antikva vesto.

Kvankam treege paliginta, si tamen per kuraga mieno gentilege lin salutis, kaj per mallerta movo li redonis la saluton. Li etendas la manon, kaj kiel ensorcata, si gin prenis.

Tiel mi estis terurigita, ke unu momenton mi restis tute senmova. Tiam, por tiel diri, mi vekigis el la songo, kaj rapidas alproksimigi. Sed mi estas lama, kaj marsas nur tre malrapide.

Antau ol mi povas alveni al ili, subite ili ambau malaperas en la muron. Vane mi frotis la okulojn. Nek la Viro Verda, nek la Sinjorino estas videblaj, kaj alveninte al la loko, kie ili malaperis, mi trovis nur la nerompitan suprajon de la nigraj enkadrajoj....

Post dudek minutoj ni sukcesis trovi kaj malfermi la kasitan pordon. En la dikajo de la muro estas mallarga tunelo, kaj flanke de gi ni trovis la korpon de la Sinjorino...."

"Cu la Sinjorino estis do morta?" mi diris, rimarkante ke la lamulo silentigis.

"Je la momento mi ja kredas tion, sed si nur svenis. Oni venigis la kuraciston, kaj li trovas sin babilantan pri la Viro Verda. Febro sin atakas, kaj si iom frenezigas. "La krizo estos post tri tagoj," diris la kuracisto. "Si tiam havos sian plenan sencon, kaj se oni povos prezenti al si senduban pruvon ke la sajniganta fantomo nur estas, kiel mi kredas mem, mortema homo, si rapide resanigos. Sed se si ankorau kredos ke si vidis veran fantomon, certege si mortigos."

Ve la malgaja sorto! Kiel ni povos pruvi tion? Kaj ni ciuj amas la Sinjorinon...." "Sed la kesto," mi diris. "Kial la kesto memorigas al vi pri tio ci?"

"Tuj mi gin diros al vi," li respondis. "Ce tiu tempo ni havis tre kleran pregejoteniston, veran konantulon pri ciuj malnovaj legendoj. Li rakontis al mi longan historion pri la Viro Verda kaj, malferminte tiun ci antikvan keston, li montris la vestojn, kiujn portadis la Viro Verda mem dum sia vivado antau ducent jaroj: Ili estis la vestoj mem, kiujn mi vidis portatajn de la fantomo.

Lau metio, la pregejotenisto estis ankau lignajisto, kaj je la tria tago, mi havis okazon viziti lian laborejon. Gi trovigis en loko tre senhoma, kien oni alvenis per vojeto trapasanta tra kampoj tute plenaj je la orafloroj arbetoj de la dornstipo (ulex europaeus).

Alveninte mi vidis malgrandan konstruajon de du etagoj; la unua el briko, kie la lignajisto tenas sian materialon, kaj la dua, la laborejo mem, el ligno. Sed gi havas tiom da fenestroj, ke eble estas pli bone diri "el vitro." La pordo estis guste en mezo, kaj oni supreniris per krutega ligna stuparo.

Suprenirinte, mi trovis tie la lignajiston kaj lian junan lernanton; kaj mi rimarkis en la mastro strangan maltrankvilecon. Sajnis al mi ke la lignajisto estas treege kolerema, kaj la junulo egale timema.

Mi komencis paroleti kelke da vortoj, sed neniam mi finis la frazon. La lignajisto rigardis min, kaj lau la rapideco de fulmo mi ekkonis du faktojn:—la okuloj estas la okuloj de la Viro Verda; ili estas ankau la okuloj de frenezegulo.

Mi ne scias cu mi perfekte konservis la sajnon de trankvileco, sed mi diris per ordinara voco, ke mi estas ion forgesinta, kaj ke baldau mi revenos. Tiam mi adiauis kaj per malrapida paso mi malsupreniris la stuparon.

Mi jam eniras en la unuan kampon, kiam eksonas kriego freneza, kaj cizilo, per tre forta mano jetita, preskau frotis mian vangon. Ekrigardante malantauen, mi vidas la frenezegulon saltantan el la laborejo, kaj post li, la palan vizagon de la junulo, kiu rapidas lin sekvi.

Mi komencis kuri, sed, kial vi vidas, mi estas lama. Mi faletas, restarigas, ankorau faletis, falis; la frenezulo kaptas min kaj ekrulas mian korpon inter la dornplenaj arbetoj.

Prezentu al vi la aferon! Frenezegulo fortega kiel leono, kaj lamulo pro malsaneco malfortigita. Mi estis tiel senpova, kiel muso sub la ungegoj de la kato, kaj kiel kruelega kato la lignajisto ludadis je mi; jen permesante ke mi iom forkuru, jen per teruriga saltego jetante sin sur min.

Iafoje la muso sin savas!

Dum la lasta rulado ni alproksimigis malgrandan grenejon. Gi estas eterne fotografata en mia cerbo. Ligna stuparo, la dekstra flanko tusanta la brikan muron, kondukis al malgranda ligna platajo, kie trovigas pordo. Gi estis tute neuzita kaj treege malnova.

Forgesinte la lamecon, per tri saltoj mi alvenis al la platajo, per la forto de miaj saltoj disrompigante la putran stuparon. La pordon mi trovis slosita.

La frenezegulo sajnis iom sanceligi. Li levigis la falintajn stupojn kaj dissiris ilin, kiel oni dissiras paperojn. La pecojn li jetis al mia korpo, sed tiel molaj ili estis ke mi ne estis ec vundata.

Per tiu ci amuzajo li pasigis multajn minutojn.

Poste li ekvidis la flanktrabon, kiu, estante pli fortan ol la cetero de la stuparo, ankorau restis flanke de la muro. Tiun ci li forsiras, kaj ekvidante malgrandan spacon inter la platajo kaj la muro, li trapasis gian finigon tra la interspaco, kaj tiris eksteren la lignajon per siaj tutaj fortoj—la fortoj de frenezulo.

Pli kaj pli mi sentis la platajon tremetanta; mi alkrocigis pli kaj pli forte al unu el la fostoj de la palisaro; mi audis la kriegojn de la frenezegulo, la krakadon de la tremanta platajo; konfuzitan sonadon de multaj vocoj alproksimigantaj. Tiam, kun lasta lauta krakego, la tuta platajo falis teren, kaj mi nenion konis plu...."

Denove la lamulo silentigis. "Kaj pri la Sinjorino," mi demandis.

"Ho, la Sinjorino resanigis: si estas mia edzino."

"Pri la lignajisto?"

"Li estis trovinta kasatan vojon el la pregejo en la kastelon; antaue oni ofte konstruis tiajn tunelojn. Li estis tre revema kaj, per multa pensado pri la legendo de la Viro Verda, fine li kredas ke li mem estas la fantomo. Iafoje li vestis sin per la vestoj tiritaj el la antikva kesto, trapasas la kasatan tunelon en la kastelon, kaj jen estas la fantomo.

Jes, li logis kelkajn monatojn en frenezulejo, sed li ankau tute resanigis. Hierau mi vidis lin ridetantan je infanino, kies pupon li rebonigis.

Kiel mi estis savata? Ho! la junulo kuris al vilago demandi helpon, kaj revenis kun granda sekvantaro.

Gustatempe!"

Jen estas la historio de la Viro Verda: cu gi ne estas tre, tre stranga?