The Esperanto Gazette for the spread of the International Language. ABONPAGOJ ESTAS RICEVEBLAJ CE
Nepresitajn manuskriptojn la Redakcio resendos se oni aldonis postsignon. Alsendatajn artikolojn la Redakcio lau bezono korektos. No. 3. Subscription, 3s. Per Annum. JANUARO, 1904. KORESPONDANTE, NI LERNADAS.La Nova Jaro komencas. Saluton! Gi estu felica por ciuj Gesamideanoj tra la Esperanta Mondo. Kaj gi estu felica por la kara lingvo mem! La jaro 1903a estis bonega, eble la plej bona kiun Esperanto estas gis nun vidinta—sed ni fidu ke la venonta jaro estos ankorau pli bona. The Esperanto Club ankau komencis novan jaron. Cion, kio estis farebla per giaj malgrandaj financoj, la Klubo faris por disvastigi la lingvon; kaj estas mirinde kiom malmultaj entuziasmuloj povis fari dum kelkaj monatoj de senfina klopodado. Ciuj Esperantistoj kaj iliaj amikoj estas invitataj al gia Jarkunveno ce Essex Hall, Strand, Jan. 14. 1904, 7–10. Ciulandanoj trovas plezurega la propagando de Esperanto. Nia legantaro satos la belajn vortojn de Doktoro Gustav Busuttil (Maltujo), kaj sendube gi donos egalan plezuron legi la sekvantan leteron da Doktoro Ostrovsky (Jalta, Rusujo).
Ni esperas ke la aminda Doktoro Ostrovsky trovos multajn korespondantojn en nia lando. Por tiu ci celo ni fidas ke nia legantaro plene utilos la adresareton sur la kovrilo de tiu ci Gazeto. Tiel ili ne nur helpos Esperanton, sed ankau sin mem, car, korespondante ni lernadas. [Ciuj el la anoncoj en The Esperantist estas indaj je atento.] Ni povus skribi multajn pagojn pri la progreso farita de Esperanto dum la lasta jaro, sed nun ni nur donos la notindojn de Decembro, 1903. Jam longe Esperantistoj deziregis taugan stilmodelan skribajaron. Por plenumigi tiun bezonon, Doktoro Zamenhof jus eldonis interesan kaj utilegan verkon. Jen kelkaj frazoj el gia Antauparolo:—"Por ke ciuj povu uzi la lingvon egale, estas necese, ke ekzistu iaj modeloj, legdonaj por ciuj. Tio ci estas la kauzo, pro kiu, cedante al la peto de multaj Esperantistoj, mi eldonis Fundamentan Krestomation kiu povos servi al ciuj kiel modelo de Esperanta stilo, kaj gardi la lingvon de pereiga disfalo je diversaj dialektoj. Atentan tralegon de la Fundamenta Krestomatio mi rekomendas al ciu, kiu volas skribe au parole uzi la lingvon Esperanto. Ciuj artikoloj estas au skribitaj de mi mem, au, se ili estas skribitaj de aliaj personoj, ili estas korektitaj de mi en tia grado, ke la stilo en ili ne deflankigu de la stilo, kiun mi mem uzas. L. Zamenhof." La unuaj pagoj enhavas simplegajn frazojn. Je la dekoka pago komencas fabeloj kaj legendoj. Tiam aperigas multaj anekdotoj, rakontoj, sciencaj artikoloj kaj, laste poezio. Eble estas bedaurinde Alia utila eldonajo estas "Komercaj Leteroj" redaktite de Sinjoroj Berthelot kaj Lambert, kiu certe faciligos la uzon de Esperanto inter niaj komercaj samideanoj. Gi enhavas 34 leterojn pri diversaj aferoj, kaj vortaron en la lingvoj Esperanta, Franca, Germana kaj Angla. (Kosto 7d. afrankite). Sinjoro Rhodes sendis al ni ekzempleron de sia nova Key to the Ekzercaro. Gi estas tre bona verketo, kaj ciuj Esperantistoj kiuj havas la Ekzercaron certe estos sagaj sendante 35 centimojn por gia traduko en la Angla lingvo. Sinjoro Rhodes ankau komencis tradukon de Bunyan’s Pilgrim’s Progress, kaj kredeble niaj legantoj baldau vidos specimenon en The Esperantist. Alia specimeno kiun ni esperas presigi estas el la traduko de la Rubaiyat of Omar Khayyam, verkita de nia agema kunverkanto, Sinjoro Ben Elmy. Kvankam estas bedaurinde ke Esperantistoj tiel lertaj, kiel estas tiuj ci adeptoj, ne ciam skribos originalajojn, ni tamen deziras la sukceson de la du libroj, kaj ni esperas je originalajoj de ili kaj de ciuj adeptaj Samideanoj. Mi deziras danki ciujn, kiuj sendis proponojn pri la plibonigo de la Gazeto. Laudezire ni nun presigos sciencan kolonon. Niaj legantoj scias iom pri la juseltrovitaj ecoj de Radiumo, la plej nova mirajo de la hemia mondo. Mi kuragigis skribi al Sir William Ramsay, petante ke li helpu la Esperantan Aferon, aminde skribante por ni artikolon pri Radiumo. Mi plezure anoncas ke li ne nur promesis tion fari, sed ke lia respondo estis Esperante skribita. Sinjoro Seynaeve proponis Esperantan Kunvenon Londone dum tiu ci jaro, kiam ciulandaj delegitoj pripensus pri Internacia Esperanta Akademio. Bonega ideo! Se niaj transmaraj amikoj venos ci tie, ili povos esti certaj ke ni faros cion, kion ni povos, por helpi je la fondo de Akademio, kaj ankau por plezurplenigi ilian libertempon. La Redaktoro. P.S.—Ni jus ricevis pruvon de alia nova verketo, "A New Hobby that may bring you a Living." Gi estas interesa bonepresata ilo por disvastigi la lingvon, kaj estas eldonata de "The Esperanto Literature Agency," Colchester. La Librarian de la Esperanto Club (P. H. Howard, Esq., The Bungalow, Cranes Park, Surbiton) sendos gin je ricevo de 7d. IN CORRESPONDING, WE LEARN.The New Year begins. Greeting! May it be happy for all fellow-thinkers throughout the Esperanto world. And may it be happy for the prized language itself. The year 1903 was excellent—possibly the best which Esperanto has yet seen—but let us trust that the coming year will be even better. The Esperanto Club also has commenced a new year. All that was possible with its slender funds the Club has done to spread the language, and it is wonderful how much a few enthusiasts have been able to do during some months of ceaseless activity. All Esperantists and their friends are invited to its Annual Meeting at Essex Hall, Strand, on January 14th, from 7–10 p.m. People of every nationality find the propaganda of Esperanto most pleasurable. Our readers will appreciate the beautiful words of Dr. Busuttil (Malta), and doubtless it will give equal pleasure to read the following letter of Dr. Ostrovsky (Yalta, Russia):—
We hope that the amiable Dr. Ostrovsky will find many correspondents in our land. To this end we trust that our readers will fully utilise the address list on the cover of this Gazette. They will thus not only help Esperanto, but also themselves, for in corresponding we learn. [All the advertisements in The Esperantist are worthy of attention.] We could write many pages on the progress made by Esperanto during last year, but now we will only give the memorabilia of December, 1903. For a long time past Esperantists have greatly desired a suitable collection of writings as a model of style. To fulfil this requirement, Dr. Zamenhof has just brought out an interesting and most useful work. Here are some phrases from its foreword:—"In order that all shall be able equally to use the language, it is necessary for some models to exist which shall lay down the law for all. This is the reason why, having given way to the request of many Esperantists, I have brought out the Fundamenta Krestomatio, which can serve as a model of Esperanto style for all, and can guard the language from the fatal falling away into different dialects. I recommend the attentive perusal of the Fundamenta Krestomatio to all who wish to use written or spoken Esperanto. All the articles are either written by myself, or, if they are written by others, they have been by me corrected, so that their style shall not diverge from that which I myself employ." The first pages contain simple phrases. At the 18th page commence fables and legends. Then appear many anecdotes, tales, science articles, and lastly poetry. It is possibly a matter for regret that the good Doctor has included 38 pages of his "Hamlet" and 17 from the "Iliad" of Mr. Kofman, because many Esperantists already have these works. But undoubtedly the other 403 pages will suffice to manifest perfect style. (Price 3s., post free, from the Librarian, Esperanto Club). Another most useful publication is "Komercaj Leteroj," edited by Messrs. Berthelot & Lambert, which will certainly facilitate the use of the language among our commercial friends. It contains 34 letters on divers matters, and a vocabulary in Esperanto, French, German, and English. (Price 7d., post free). Mr. Rhodes has sent us a copy of his new Key to the Ekzercaro. It is a good little work, and all Esperantists who have the Ekzercaro will certainly be wise in sending 2½d. for its translation into English. Mr. Rhodes has also commenced a translation of Bunyan’s Pilgrim’s Progress, and probably our readers will soon see a specimen in The Esperantist. Another specimen we hope to print is from the translation of the Rubaiyat of Omar Khayyam, done by our busy fellow-worker, Mr. Ben Elmy. Although it is to be regretted that Esperantists, so clever as are these experts, do not always write original matter, we nevertheless desire the success of these two books, and hope for original works from them and from all expert friends-in-Esperanto. I desire to thank all who have sent proposals for improving the Gazette. By request we will now print a science column. Our readers know something about the recently-discovered qualities of Radium, the newest wonder of the chemical world. I had the temerity to write to Sir William Ramsay, asking him to help the Esperanto cause by kindly writing for us an article on Radium. I gladly announce that he not only promised to do so, but that his reply was written in Esperanto. M. Seynaeve has proposed an Esperanto Congress in London during this year, when representatives from all countries should deliberate concerning an International Esperanto Academy. An excellent idea. If our friends from over the sea will come here, they may be sure we shall do all in our power to help in establishing an Academy, and also to make their holiday pleasurable. Literal Translation. P.S.—We have just received a proof of another new little work, "A New Hobby that may bring you a Living." It is an interesting, well-printed means for spreading the language, and is published by "The Esperanto Literature Agency," Colchester. The Librarian of the Esperanto Club (P. H. Howard, Esq., The Bungalow, Cranes Park, Surbiton) will send it on receipt of 7d. RADIUMO.De Sir William Ramsay, K.C.B., F.R.S. La strangaj ecoj de radiumo, precipe gia brilo en la mallumo, kaj gia briligo je aliaj korpoj, altiras la atenton de la tuta mondo. Tiu ci radiumo estas metalo, ni kredas, kvankam gis nun oni ne produktis gin en metala stato, car giaj saloj estas similaj al la saloj de bariumo, blanka metalo, kaj bonekonata elemento. La kauzo estas ke oni posedas tiel malmulte da tiuj saloj ke neniu deziras malspari gin eksperimente, por efektivigi la sangon el salo en metalon, car la perdo estus granda. La plej bone konata salo, la bromido, kostas dek du silingojn po miligramo, kvanto preskau nevidebla. Ciuj metaloj havas siajn proprajn spektrojn; se iliaj saloj estos hejtataj en flamo, rigardante ilin per spektrovidilo, oni vidas koloratajn liniojn proprajn al ciu metalo, kiuj estas nomataj gia "spektro." Tial metalo estas konebla per gia spektro. La radiumo posedas gian propran spektron, kiu estas simila al la spektro de bariumo, sed malsimila en la lokigo de la linioj. Ni kredas, sekve, ke la radiumo estas elemento simila al la aliaj metaloj. El la saloj de radiumo elvenas daure gaso, kiu havas la econ ke gi brilas en la mallumo, dume restante varma, kaj gi eljetas korpetojn nomatajn "elektronojn." Kiam tiuj ci korpetoj tusas la aeron, au gason ian, ili aldonas al tiu ci la povon eligi elektroskopon. Dum tiu ci gaso eldonas hejton, kaj dum gi sutas elektronojn, gi malaperas malrapide, kaj anstatau, oni ekvidas alian gason tre malpezan kies spektron Sinjoro Janssen, fama franca astronomiisto, observis en la suna lumo dum la jaro 1868, kaj kiu unue estis eltrovata sur la tero de la skribisto de tiu ci artikolo. Sajnas do ke unu elemento, radiumo, povas produkti alian, heliumon. Cu, kiel eble estas, aliaj elementoj formigas samtempe, ni ne scias. Tia demando restas por estonta sercado. Ni vidu cu radiumo posedas iajn ecojn, en speco au grado malsimilajn al tiuj de aliaj elementoj, en kiuj oni ne observis gis nun tiajn eksterordinarajn sangojn. Unue do, estas almenau du aliaj elementoj kiuj elsutas elektronojn. Tiuj ci estas toriumo kaj uraniumo. Ciuj el ili, tiel kiel radiumo, sendube konsistas el multepezaj atomoj. Se ni prenos la pezon de hidrogena atomo kiel unuon, tiu de radiumo pezas cirkau 225 (au ec eble plie) tiu de toriumo 232, kaj tiu de uraniumo 240. Car tiuj estas la tri plej pezaj specoj el konataj atomoj, ni povas diveni ke, kiam atomo estas multepeza, gi celas al disrompigo; ke sammaniere ke oni ankorau vidis nenian stelon kiu posedas grandegecon pli vastan ol, ekzemple, miloble tiun de nia suno (alie gi estus malpersista kaj forjetus sekvanterojn); tiel neniaj elementoj posedantaj pli grandan atompezon ol difinan maksimumon, povas ekzisti, kaj ke tiuj, kiuj, lau nia sciigo, posedas tre altan atompezon, estas mem en sia forjetajo de sekvanteroj. Eble estas permeseble konjekti ke elektronoj estas malgrandaj, kaj atomoj de heliumo pli grandaj sekvanteroj. Sed preterdaurigi la temon, sen difina konigo, kiu nur povas ricevigi per eksperimentoj, estus malutile. Kompreneble multe da laborantoj, kiel eble plej ili povas, en la nuna tempo penadas por enigi pli profunde en tiujn interesegajn regionojn de esplorado. RADIUM.By Sir William Ramsay, K.C.B., F.R.S. The strange qualities of radium, especially its brilliance in the dark and its power of illuminating some other bodies, attracts the attention of the entire world. This radium is, we believe, a metal, although till now it has not been produced in metallic form, for its salts are similar to the salts of barium, a white metal and a well-known element. The reason is that so little of these salts is available that it cannot be wasted in experimenting to effect the change from a salt into a metal, for the loss would be great. The best-known salt, the bromide, costs twelve shillings per milligram, an almost invisible quantity. All metals have their peculiar spectra. If their salts be heated in a flame, on examining them by means of the spectroscope, coloured lines peculiar to each metal may be seen, which are named its "spectrum." Thus a metal is recognisable from its spectrum. Radium has its particular spectrum, which is like the spectrum of barium, but different in the location of the lines. We therefore believe that radium is an element similar to the other metals. From the salts of radium a gas continually escapes, which has the quality of shining in the dark, remaining warm the while, and it throws out bodies known as electrons. When these bodies touch the air or any gas they impart to that gas the power to discharge an electroscope. While this gas is giving forth heat and discharging electrons it gradually vanishes, and instead another gas appears, of low density, the spectrum of which M. Janssen, a famous French astronomer, noticed in the light of the sun during 1868, and which was first discovered on the earth by the writer of this article. It seems, therefore, that one element, radium, can produce another—namely, helium. Whether, as is possible, other elements are formed at the same time we do not know. That question remains for further investigation. Let us see whether radium possesses any properties, differing in kind or in degree, from those of other elements which have not yet been observed to undergo any such extraordinary change. First, then, there are, at least, other two elements which discharge electrons. These are thorium and uranium. They all, as well as radium, undoubtedly consist of atoms of great weight. If we take the weight of an atom of hydrogen as unity, that of radium weighs about 225 (or perhaps even more); that of thorium 232, and that of uranium 240. As these are the three heaviest kinds of atoms known, we may guess that when an atom possesses a great mass it tends towards disruption; that just as no star has been seen possessing a magnitude greater, let us say, than one thousand times that of our sun (else it would be unstable, and would throw off satellites), so no elements of a greater atomic weight than a certain maximum can exist, and that those which we know to possess very high atomic weights are themselves in the process of throwing off satellites. It is perhaps permissible to speculate that electrons are small satellites, and that atoms of helium are larger ones. But to pursue the subject further, without more definite knowledge, which can be gained only by experiment, would be unprofitable. Needless to say, many workers are doing their utmost to penetrate more deeply into this most interesting field of exploration. La Leono kaj la Bovoj.—Tri bovoj sin pastis sur herbejo, tre pace kaj amike. Leono jam de longe estis rigardinta ilin kun la espero je kapti ilin, sed sentis ke ne estos sanco por tion fari, dum ili kune restados. Tial li sekrete ekdissemis malbonajn kaj falsajn dirojn pri unu kontrau la aliaj, gis tio naskis jaluzon kaj malfidon inter ili. Tuj kiam la leono vidis ke ili evitis unu la aliajn kaj sin pastis malkune, li sin jetis sur ciun aparte, kaj tiel sukcesis ke ciu el ili farigis facila kaptajo de la leono. Kiam amikoj malpacas, malamikoj profitas. (6266). La Rano kaj la Bovo.—Bovo sin pastis en marcejo kaj okazis premi sian piedegon inter kelke da ranidoj, kaj morte premegis unu el la kovitaro[1]. Postvivanta ranido forkuris al la patrino por sciigi al si la teruran novajon.—"Kaj, ho patrino, estas tre granda besto, granda kvarkrura[2] besto kiu tion faris!"—"Tre granda?" diris la maljuna ranino. "Kiel granda? Cu gi estas tiel dika" (kaj si sveligis sin multe) "tiel dika kiel tio?"—"Ho!" diris la ranideto, "multe pli dika ol tio."—"Nu, cu gi estas tiel granda?" (kaj si sveligis sin ankorau plie)—"Certe, patrino, gi estas; kaj, ec se vi krevigos[3] vin, vi neniam atingos la duonon de gia dikeco." La maljuna ranino, kolerante ke sia povo tiel estas dubata, alian penadon faris kaj vere krevis. "Sin tro sveligi estas dangere." (6266). FOOTNOTES:[1] Brood. [2] Fourlegged. [3] Burst. KANTETOJ INFANAJ."TWINKLE, TWINKLE, LITTLE STAR!"Ekbrilu, ekbrilu, malgranda steleto! Kio estas vi, multe mi miras; Tiel alta, altega, el nia tereto, Diamant’ en ciel’ vi aperas. "THE NORTH WIND DOTH BLOW."Blovas norda vento, Nega estas sento, Kion faros tiam ruggorgeto? En grenejo restos, Varme tie nestos, Sub flugil’ kasite la kapeto. "HEY, DIDDLE DIDDLE!"Babilo, babileto! Kato kaj violoneto, Bovino super lunon eksaltante; Hundeto multe ridis, Ludeton kiam vidis, La plado kun kulero forkurante! "LITTLE JACK HORNER."Jak Horner malgranda, En kojno sidanta, Kun pasto de prunoj sin festas; Enmetis fingregon, Eltiris prunegon, Kaj diris, "Knab’ bona mi estas!" Tradukis Ben Elmy. NOKTO TERURA.Originale verkita de Edward Metcalfe, M.A. (Oxon). Estas tre granda cambro, mi ec povas diri grandega, sed la lito, antikva kaj per densaj kurtenoj cirkauata, estas tute en angulo. Sur tiu-ci lito kusante mi vidas palan lumon enirantan tra la du fenestroj. Per fantoma lumo gi lumigas la flankkurtenojn, tiel, pro ilia blankeco kaj diafaneco, igante strangan kontraston kun la densaj kaj malhelaj kurtenoj de la lito. Per malforta radio gi transiras la cambron, kaj per tremeta lumo montras la masivan pordon ce la kontraua flanko de la cambro. Guste tiamaniere timema infaneto tusus la kapon de kusanta hundo. Kontrau tiu ci pala lumo silente sed forte bataladas la mallumo. Maltrankvileco stranga kaptas min; ne povante plu dormi, mi levigas kaj aliras al la pli malproksima el la du fenestroj. Estas kvazau ia nekonata forto altirigis min. Grandaj multepezaj fenestroj, ciu el ili havante tri kadrojn, el kiuj la plej malaltaj estas malfermitaj, kaj, tra la du malfermajoj, malvarma aero enfluas en la cambron. Mi sentas min tremetantan de—malvarmo, au cu estas—de ia antauaverto[4] pri dangero? Ekstere mi vidas grandan, antikvan korton, tute per stonegoj pavimatan. Je tri flankoj malaltaj konstruajoj—ceval—au bovinejoj—gin cirkauas, sed, dekstre de mia cambro kaj apude, staras altega nerompita muro. Kune kun mia cambro gi formas la kvaran flankon de la korto. Klinante la korpon duone el la fenestro, nur la alia dekstra fenestro de la cambro min apartigas de tiu nerompita muro. En la korto mi vidas du virojn, eble cevalistojn. Sed kion ili estas farontaj noktmeze en tiu antikva korto? Kial ili tiel senbrue kiel fantomoj movigas? Kaj pri kio sajnas ili ion timi? Maldikaj kiel ombroj ili ensorcas min. Unu el ili en kortmezon alportas benketon, sur kiun la alia metas lignan duontubon—tian, kian antaue oni fiksis laulonge la randoj de tegmentoj, por ke gi ricevu pluvakvon—klinigante gin tiamaniere ke la maldekstra finigo estas je la alteco de genuoj, kaj la dekstra de la brusto de homo. Ili firmigas gin per fortaj subtenajoj, kaj enpakis en la pli alta finigo kvazau mureton el drapo. Tiel silente ili laboras ke oni povas audi nur la plej mallautan soneton. Tiam, enirante en unu el la malaltaj konstruajoj, ili tie restas kelkajn minutojn kaj tiam revenas strangege vestataj. La kruroj[5], korpo, brakoj kaj, escepte la okuloj, la tuta vizajo, estas envolvataj per densaj kovriloj, kaj mi rimarkas densegajn gantojn sur la manoj. Vere la maldikuloj estas farigintaj dikeguloj! Ili ambau portas sargojn[6]; la unua pezan sovilon feran tre profundan; la dua ledan sakon. Kion gi enhavas? mi demandas min. Io, videble, de grandega malkvieteco. Sajnas esti viva, la sako mem. Dekstren, maldekstren, antauen, malantauen gi saltas, au pli korekte diri, gi estas saltigita. De-nove mi sentas tremfroston. Mi komprenas nun la altiradon. El tiu ci io eliras la forto altira, kaj vere gi estas altirajo terura! Alveninte al la duontubo, je la pli alta finigo, la unua, ciam forte tenante per la du manoj la tenilon, metis sian sovilon sur la lignan superajon, kie trovigas la drapa mureto: La dua malrapide komencas malfermi la sakon. Ili ambau estas videble tremantaj! "Cu vi estas preta, Jocjo?" demandis li, metante, singarde, la ankorau fermitan buson de la sako guste en mezon de la ligna kavvojo; "fortege frapu kaj svenigu[7] gin, au mi ne kuragos gin tusi." "Preta," respondas la soviltenanto; "jes, tiel preta kiel mi povas esti; tiel preta kiel kiam la morto mem atendas ian mallertajon; preta, Vicjo, vi diras!" "Ne riprocu, Jocjo; vole, nevole, estas necese gin fari." "Kaj kial gi estas necesa? Ciunokte ni batas kaj rebatas kaj ankorau rebatas la sovagan fisbeston. Kial ne restus gi en sako? Kiel mi satus[8] gin mortigi. Cu gi estas senmortema, vi pensas? "Se gi ne estus tiel batata kaj svenigita, ne eble estus ke la Doktoroj gin tusu; sed post tia frapado gi restos morgau preskau kvazau senviva. Kaj estus dangerege ke gi restu en sako. Se ni ne ciunokte svenigis gin, baldau gi rompigus la sakon, kaj tiam, Ho ve la mondo!!! Venas sur nin la vivado de ciuj vilaganoj, eble ec de la tuta homaro. Frapu fortege; jen——" Singarde kaj malrapide la buso de la sako estis malfermita. Io rapida kiel la fulmo antauen saltegas, tute rekta al la vizajo de lertega Jocjo. Tute svenigita gi tombas sur la teron, blanka objekto, plata, kaj lau la formo de soleo[9]. En la momento dum gi restas kvazau senviva, Vilcjo rapidas gin levigi kaj remetas gin en la sakon, kie, en tre malmulto da sekundoj gi rekomencas la antauan saltadegon. De-nove la malfermo de la sako; de-nove la antauena saltego; de-nove kaj ankorau de-nove.... Kiam Vilcjo la kvaran fojon malfermas la sakon li subite ekkrias; "Gardu treege, Jocjo, ke vi ne sendas gin tra la fenestroj, car gi mortigos kiun ajn gi tusos." Tiel forta estas por mi la altireco ke mi tute estas forgesinta la du fenestrojn malfermitajn. Mi rapide kuras al la alia fenestro, car gi estas tre proksima je la muro, kaj mi fermas ne sole la fenestron, mi ankau antaumetis antau gi la lignajn kovrilojn, fortajn kaj, mi kredis, nerompeblajn. Tion farinte, mi estas fermonta la alian fenestron kiam mi audas ekkriegon de la korto, kaj vidas la beston mem saltantan, au flugantan, en la malfermajon. Du au tri fojojn gi cirkauflugas la tutan cambron. Eble gi min ne vidas; certe gi min ne tusas, sed mi sentas la venton de gia flugo, kaj kuras kiel eble plej rapide al la pordo. Kiel eble plej rapide; sed la fisbirdo kiu vere flugas, sed flugas per nagiloj, tiel rapide antauen saltis, tien kaj tien ci, ke gia blanka korpo sajnas esti nur strio[10] de lumo. Mi audas koleran bruon, mi sentas la venton de aero trasirita, kaj la terura fisbesto cirkauflugadas mian kapon, preskau frotante mian vizagon. Mano sur la tenilo de la pordo, mi restas senmove kaj ekpensas. "Estas en la domo virinoj kaj infanoj. Se mi malfermas la pordon, mi permesos al tiu ci terura besto eniri en la domon. Mi ne kuragas tion fari. Pli bone estus ke mi mortus mem, kaj eble la besto ne vundos min. Mi restos en la cambro." Tial mi foriras de la pordo; kaj, kvazau per gia malbona spirito gi povas legi miajn pensojn, la fisbesto forflugas al la malfermita fenestro, kaj pendigas sin sur la ekstera flanko de la kurtenoj, kiel grandega nokta papilio. Dume la du viroj kriegadas. "Forkuru, Sinjoro, se estas eble, sed ne lasu gin eniri en la domon, la plej malgranda piko kauzos la morton. Gardu la ponardegon[11]! Mi kaj Vilcjo supreniros." Sed timante pri la virinoj kaj infanoj mi ne deziras ke oni malfermu la pordon. Sur tableto kusas larga, maldika libro, kaj la fisbesto pendas, kiel mi diris, sur la eksterajo de la kurteno. Gi restas tute senmova, eble gi dormas. Mi denove rapidege ekpensas. "Se mi gin frapos forte kaj subite, kredeble gi forfalos eksteren en la korton. Tiam, antau ol gi povos reveni, mi fermos la fenestron." Per la du manoj tenante la libron, mi proksimigas la kurtenon. Tiam, per rapidega movo, mi frapas la korpon blankan, kiu, lau mia espero, estas forpelata tra la malfermajo. Forjetante la libron, mi jetas min sur la malfermitan kadron, kaj komencas fortege gin tiri malsupren. Sed gi estas pezega kaj movigas nur malrapide; antau ol mi povas gin fermi, mi vidas revenante la fisbeston, ne nun saltigantan kiel strio de lumo, sed nerapide kaj kviete per movo kvazau gi nagas en aero. Jam trikvaronoj de la vitro estas pasinta la baron de la pli alta kadro. Nun unu kvarono restas de la malfermajo, kiam, tutproksime de mia vizago, alvenas la blanka solea korpo; gi glitas supren inter la vitro kaj la baro de la pli alta kadro. Mi tiras pli kaj pli forte kaj la kadro pli rapide malsupreniras, sed mi vidas la blankan platan korpon glitantan cirkau la malsupreniranta baro, kaj en tiu sama momento la fenestro fermigas, kaj la terura fisbesto falas sur mian korpon kaj pendigas sin sur la brusto de mia nokta vesto. Mi estas tute enfermita kun la objekto de mia teruro! Senmove gi pendigas sed mi sentas tra la maldensa vesto la palpetajojn kaj mi vidas la minacajn okulojn, rugajn kiel brulantaj karboj. Kiel stono mi staras! Miaj okuloj grandigas; mia sango malfluidigas; mia koro estas tute haltigita; kaj kiel kanteton, mi audas la frazon, denove kaj denove, "La plej malgranda piko kauzas morton." "Vi malfidu la ponardegon." Mi ne kuragas ec spiri. Pezege la blanka korpo premas mian bruston; brulege la okuloj rugaj brulas mian cerbon. Ekster la pordo mi audas brueton. Jocjo kaj Vilcjo do alvenas! La besto ankau audas la soneton; en la brulaj okuloj mi vidas brileton de kompreneco kaj kruelegeco. La nagiloj movigas, la vosto levigas. Mi antausentas la pikon de la terura ponardego. Mi ne povas plu suferi; mi ne povas plu atendi; per la du manoj mi subite dissiras la tutan bruston de la vesto, kaj fortege forjetanta gin saltas al la pordo kaj ekkriegante grandegan kriegon de teruro ... mi vekigis. FOOTNOTES:[4] Premonition. [5] Legs. [6] Burdens. [7] Swoon. [8] To enjoy. [9] A sole. [10] Streak. [11] Sting. [Copyright reserved.] [Tradukis Esp. 6266.] LA VENTEGO (Daurigo).(Vidu la Novembran kaj Decembran Nrojn.) AKTO I.Sceno 2 (daurigo). Mirando.— Vi ofte jam al mi ekparoladisPri mia la deven’, sed ciam haltis, Lasante min ankorau nekonantan. Prospero.— Sed nun la gusta horo fine venis,La nunminut’ postulas ke vi audu. Obeu, audu. Cu vi ne memoras Epokon ... aliloke ol ci tie? ... Memori vi ne povas, kompreneble, Car tiam vi ne estis ec trijara! Mirando.— Sed iometon povas mi ...Prospero.— Memori?Pri kio? pri personoj? domo? Nomu L’imagon kiu en vi konservigis. Mirando.— Kredeble estas songo malproksima,Sed ne memoro, kiun mi posedas ... ... Cu servis min au kvar au kvin virinoj? Prospero.— Virinoj multaj servis vin, Mirando!Sed, kiel povis tia fakto logi En via nematura la memoro? Nu! vi memoras pri antaufarigo ... Cu eble kiel vi ci tien venis? Mirando.— Sed mi ne povas.Prospero.— Antau dek-du jaroj,La patro via, dek-du jaroj antau, Regnestro estis, de Milano duko. Mirando.— Cu vi, sinjor’, ne estas mia patro?Prospero.— Patrino via ciam estis virta:Si diris ke vi ido mia estas, Kaj via patro, duko de Milano, Heredontinon unu sole havas: Princino rajte estas si naskita. Mirando.— Ciel’! per kia perfidaj’ ni perdisGrandecon tian? Cu por nia bona, Cu malfelica sorto? Prospero.— Ambau, kara.Perfido nin forpelis el Milano, Sed ni benige tien ci alvenis. Mirando.— Ho! mia kor’ sangadas ce la pensoJe la malhelpo kiun mi vin kauzis ... —Mi kvankam ne rememorigas tion— Bonvolu vi daurigi. Prospero.— Via onklo,——Ke frato povis tiel perfidigi!— Apud vi, homo, kiun mi koramis La plej en mondo—kiu ec regadis Duklandon mian, tiam la unuan, Car estis mi el dukoj la plej alta! Precipe fama per indeco mia, Mi artamulo brilis senegala; Lernante tempon mi libere uzis, Regadon forlasinte al la frato ... De l’lerno l’amo tiel min okupis Ke fremda mi farigis al la stato. Perfida onklo via ... Cu vi audas? Mirando.— Sinjoro, tre atente.Prospero.— Nu, li frueRicevis prince multon da petantoj, Rifuzis kelkajn, kelkajn kuragigis, Kaj malobeon punis. Li renomis, Li anstatauis ec sekvantojn miajn, Aliformigis ilin; car li havis Slosilon oficejan, ja, la homan, Kaj laudi lin regnanojn li instruis; Car kiu flatis plej l’orelon lian Profiton plej ricevis. Nun li estis Hedero princan trunkon vualanta, Sucanta ec verdajon mian propran! —Vi ne auskultas ... Mirando.— Patro, tre avide!Prospero.— Atentu, kara! ... Mi, konfidemulo,Pli stataferoj nun ne plu zorgante, Al plibonigo de klereco mia Dedicis tempon: la malica frato Profitis. Malgrau mia grandanimo, Solece, mi farigis nekonato ... Malbona sento movis Antonion Vidantan min senlime lernamulon. Konfido mia naskis kulpon lian; Senlima same lia ambicio Farigis; ankau la kvieto mia. Nu, provizita ne nur je trezoroj Sed je la povo ec postuli plie— —Mensoge ciam se agadas homo, Memoron sian tiel li pekigas, Ke la malveron li jam plu ne sentas— Jam Antonio pri si mem ekpensis Ke li la duko estas.—Car li agis Plenege tiam kiel duklandestro; Privilegion ciam li posedis, Kaj tial plialtigis—Cu vi audas? Mirando.— Ho! tian diron audus surdulino!(Daurigota). SINGLE COPIES PRICE FOURPENCE NET. No. 4. February, 1904. THE |
Page | |
---|---|
President’s speech at Annual Meeting | 49-50 |
Dr. Zamenhof’s Greetings by Phonograph | 51 |
How to Found a Group (H. W. Clephan) | 52-53 |
New Year’s Poem (Clarence Bicknell) | 54 |
Oje (Osip Ivanovich Elleder) | 55 |
The Tempest, continued from pages 5, 31 & 40 (translated by A. Motteau) | 56 |
Foreign Friends | 57 |
Dr. Zamenhof’s Views on an Academy | 58-9 |
Giant Despair from Bunyan’s Pilgrim’s Progress (translated by Joseph Rhodes) | 60-61 |
Correspondence Notes | 62 |
Various Items of Interest | 63 |
Science Notes | 64 |
Esperantists’ Hymn (Fred Crook) | 64 |
FOR FREE PARTICULARS write to
the HON. SECRETARIES of
ESPERANTO SOCIETIES at
- BOURNEMOUTH, I. F. H. Woodward, Esq.,
Norwood, St. Swithin’s Road. - DUBLIN, C. Fournier, Esq.,
Celtic Association, St. Stephen’s Green. - EDINBURGH, Miss Tweedie, M.A.,
2, Spence Street. - GLASGOW, J. Hunter, Esq.,
138, Darnley Street, Pollokshields. - HUDDERSFIELD, G. H. Taylor, Esq.,
13, Birkly Hall Road. - KEIGHLEY, J. Ellis, Esq.,
Compton Buildings, Bow Street. - LONDON, H. Bolingbroke Mudie,
41, Outer Temple, W.C. - NEWCASTLE, H. W. Clephan, Esq.,
3, Cotfield Terrace, Gateshead. - PLYMOUTH, J. A. Thill, Esq.,
6, Barton Crescent, Mannamead. - PORTSMOUTH, Dr. Greenwood,
21, St. George’s Square. - SURBITON, P. Howard, Esq.,
The Bungalow, Cranes Park. - TYNEMOUTH, Alan F. Davidson, Esq.,
26, Park Crescent, N. Shields.
N.B.—It is earnestly hoped that gentlemen who are willing to form local groups will communicate with the Hon. Sec., Esperanto Club, who will do all in his power to assist them in the work.
The Remington
THE UNIVERSAL TYPEWRITER.
Just think of it!
THE INTERNATIONAL MACHINE.
Unbound by ties of nationality:
The common bond of union of all civilised peoples.
The Remington can be supplied fitted for Esperanto.
THE REMINGTON TYPEWRITER COMPANY,
100, Gracechurch St., London, E.C.
La Remington
LA UNIVERSALA SKRIBMASINO.
Pripensu je tio!
LA INTERNACIA MASINO.
Tute liberigita de naciaj ligiloj:
La Komuna unuigilo por ciuj civilizitaj popoloj.
La Remington estos liverita kun Esperantaj presliteroj.
LA REMINGTON TYPEWRITER KOMPANIO,
100, Gracechurch St., Londono, E.C.
To Interest Your Friends,
Send 2/6 to the Librarian, P. HOWARD, Esq., The Bungalow, Cranes Park, Surbiton, for 6 copies of No. 52. These can subsequently be returned with 1/3 extra, and exchanged for The Complete Text Book if desired.
LINGVO INTERNACIA,
A Monthly Gazette entirely in Esperanto. Edited by M. Paul Fruictier.
Annual Subscription, 3/6. With Literary Supplement. 5/6.
Send to the Librarian, Esperanto Club.
Single Numbers, 4d.
The
Dictionaries
Are Ready.
ENGLISH-ESPERANTO,
By J. C. O’CONNOR, B.A. & C. F. HAYES, 2/6 net.
ESPERANTO-ENGLISH,
By A. MOTTEAU, 2/6 net.
These and all other books can be had from the Librarian—
P. H. HOWARD, Esq.,
The Bungalow, Cranes Park, Surbiton.
"The Playgoer."
The Leading Theatrical Magazine.
Illustrated Souvenirs of Plays.
An Up-to-date Artistic Record of
everything connected with
the Theatre.
THE ORGAN OF THE HABITUAL PLAYGOER.
SIXPENCE, MONTHLY.