LA MALJUNA SONORIGISTO.

Rakonto de V. Korolenko. Tradukita de Alfonso Wachter (Riga).

La vilageto kviete dormetas. La nebulaj konturoj de la malricaj dometoj nur malklare disegnigas. Ie lumo lumetas, nur malofte pordego kraketas au gardahundo ekbojas: iafoje el la malhela maso de la bruetanta arbaro la formoj de piedirantoj au de solaj rajdantoj movas; au la radoj de veturilo grincas. Tiuj estas la logantoj de la unuopaj vilagetoj, kiuj kunvenas en sian pregejon festi la printempan feston.

La pregejo staras sur monteto, en la mezo de la vilageto. La fenestroj radias je lumo. La malnova, alta, malluma sonorilejo alte superstaras en la malhele blua cielo.

La stupoj de la stuparo krakas; la maljuna sonorigisto Miheico supreniras la turon, kaj baldau lia malgranda lanterno perdigas en la spaco, kiel en la aero libere flugpendanta stelo. La supreniro de la stuparo kauzas penadon al la maljunulo. La piedoj ne volas obei plu, kaj la okuloj vidas nur malbone. Jam estas tempo iri je ripozo, sed Dio ankorau ciam ne sendas la morton. Li enterigis la filojn, la nepojn, li sekvis la maljunulojn kaj la junulojn al la tombo kaj li vivas ankorau! Estas malfacile....

Ofte li jam festis la printempan feston; ofte, li ne scias kiel ofte, li atendis la festan horon tie ci en la sonorilejo.

La maljunulo pasas la galerion de la pregeja turo kaj li apogigas je la balustrado. Sube, cirkau la pregejo, etendigas la tomboj de la vilaga tombejo; la malnovaj krucoj trovigas tie, kvazau defendantaj brakoj super la mortintoj. Tie ci kaj tie betulo kreskas, kies foliaro ankorau ne burgonas. De tie la bona spica odoro de junaj burgonoj kaj la malgoja trankvileco de eterna dormo atingas al Miheico.

Kio estos kun li post unu jaro? Cu li denove staros tie supre sub la metala sonorilo veki per lauta sono la dormetantan nokton? Au cu li kusos tie sube, en la malluma angulo de la tombejo? Dio scias! Li estas preta, sed tiun ci fojon Dio lasis lin festi la feston. "Al la Sinjoro estu danko!" la maljunaj lipoj murmuretis la kutiman formulon, kaj Miheico suprenrigardis en la stelplenan altajon, en la cielon, kie radiis milionoj da lumoj....

"Miheico, Miheico!" eksonas de sube, tiel same, maljuna tremanta voco. La maljuna diakono rigardas supren je la turo kaj tenas la manon antau la palpebrumantaj larmantaj okuloj, sed li malgraue ne vidas Miheicon. "Kion vi volas? Tie ci mi estas," la sonorigisto respondas, kaj, kurbigante el la turo: "Cu vi ne vidas min?"

"Ne, cu ne estas jam tempo? Kion vi pensas?"

Ambau ili rigardis la stelojn. Mil lumoj de Dio lumetas super ili en la alteco. La flamanta "veturilo" staras jam tre alte. Miheico meditas. "Ankorau ne, estas ankorau tro frue. Mi scias la tempon!"

Li scias; li bezonas nenian horlogon. La tero, kaj la cielo, kaj la blanka nubeto kiu mallaute nagas en la etero, kaj la malluma arbaro, kiu tre mistere paroletas, kaj la murmureto, ciuj estas konataj, ciuj estas parencaj al li. Ne vane li vivis tie ci sian tutan vivon.

La malproksima estinteco vivigas antau li. Li memoras kiel li foje supreniris ci tiun sonorilejon. Ho Dio! Kiel longe de tiu tempo. Kaj do mallongatempo! Li vidas sin kiam blonde bukla knabo; la okuloj brilis, la vento—ne tiu kiu turnigadas la polvon sur la stratoj, sed aparta vento, kiu per liaj senbruaj flugiloj blovas sur tero—ludis en liaj bukloj. Sube, tute malproksime malmulte da malgrandaj homoj iris, la dometoj de la vilago staris, kaj la arbaro etendigis, kaj nur la maldensejo sur kiu la vilago staris sajnis grandega, preskau senlima. "Kaj tie gi ja estas, en gia tuta grandeco!" ridetas la maljunulo, kaj li malsupren rigardas je la malgranda maldensejo.

Tia estas ankorau la vivo! En la juneco ni vidas nek finon, nek limon. Kaj tiam gi kusas tie, kiel sur la suprajo de la mano, de la komenco gis la fino, tie en la angulo de la tombejo! Estas tempo por ripozi! Ja estas tempo! Miheico ankorau unufoje rigardas je la steloj, levigas, surmetas la capelon kaj kolektas la snurojn de la sonoriloj.

Post minuto, la nokta aero ektremas pro lauta sono, dua, tria, kvara sekvas unu la alian, kaj en la varmetan nokton elsonas potencaj, longetirataj, kantantaj, kaj sonorantaj tonoj.

Ili silentas. En la pregejo komencas la Diservo. En la pli fruaj jaroj Miheico estis ciam malsuprenirinta, kaj estis starinta ce la pordo por pregi kaj auskulti la kanton. Sed nun li restas en sia alteco, li do estas tiel laca hodiau. Li sidigas sur la benko, auskultas la mutigantan sonoradon de la svinganta metalo, kaj meditas. Pri kio? Ec li povis doni nenian respondon je tiu ci demando. La turo estas nur nesufice lumigata per la malgranda lanterno, la sonoriloj mem estas perditaj en mallumo; de malsupre el la pregejo kelkafoje eksonas mallauta kanto, kaj nokta vento movas la snurojn kiuj estas alligitaj al la feraj koroj de la sonoriloj.

La maljunulo lasas profunde mallevigi la kapon, en kiun venas neklaraj pensoj.

"Ili kantas la himnon," li pensas, kaj vidas sin en la pregejo. Infanokuloj malsuprene rigardas de la horejo. La maljuna pastro, la mortinta Patro Naumo, pregas je tremanta voco la finan pregon. Cent kapoj de vilaganoj subfleksigas kiel maturaj spikoj je la vento, kaj denove starigas. Ili faras la signon de la kruco. Estas nur konataj vizagoj. Tie la severa vizago de la patro, tie la pli maljuna frato kiu profunde ekgemas. Tie li mem, florante en sano kaj forto, plena de nekonata espero kaj feliceco, de la gojoj de la vivo!

Kie estas la feliceco? Malsuferebla laboro, turmento, zorgo! Kie estas la feliceco? La malfacila sorto fosas faltojn sur la juna frunto; fleksigas la fortan dorson; instruas ekgemi kiel la pli maljuna frato!

Sed tie, maldekstre, inter la vilaganinoj, kun humile subfleksita kapo, staras lia "knabino." Si estis bona edzino, si ripozu en paco! Kaj multajn suferojn si suferis, la amatino!

Mizero, kaj laboro, kaj sufero detruas la plej belan virinon; la brilo de la okuloj estingigas, kaj esprimo de ciama timo antau la neatenditaj batoj de la sorto anstatauas la carmegan belecon de juneco! Jes, kie estas ilia feliceco?

Unu el la filoj estis restinta al ili, ilia espero, ilia gojo, sed ankau ci tiun la maljusteco de la homoj detruis.

Jes, tie li sidas, la rica pekulo, kaj subfleksas sin gis la tero, kaj opinias ke per tio li povos delavi la larmojn de la orfoj; humilege li falas sur genuojn, kaj batas la frunton kontrau la tero.

Sed Miheico furiozas, kaj la malhelaj vizagoj de la sanktuloj sur la muroj serioze rigardas super la homa sufero kaj la homa maljusteco.

Cio tio estis pasinta, cio tio kusas malproksime je li. Nun la mondo konsistas por li el ci tiu malvasta turo, kie la vento en la mallumeco kriegas kaj ekmovas la sonorilajn snurojn.

"Dio jugos vin," la maljunulo murmuras, kaj larmoj fluadas sur liaj maljunaj vangoj.

"Miheico, he Miheico! Kio estas? Cu vi ekdormis?" eksonas de sube. "Kion!" vokas la maljunulo, kaj li rapide saltas sur la piedojn. "Dio, mi do ne estas ekdorminta! Estas la unua fojo!" Kaj, je rapida lerta mano, li kolektas la snurojn. Sube, preskau kiel formikoj, movigas la amaso de la vilaganoj, la orbrilantaj standardoj de la pregejo flugetas en la aero. Estas la cirkauiro. La procesio cirkau la pregejo estas finita, kaj Miheico audas la goja voko "Kristo estas reviviginta."

Kaj tiu ci voko pelas ondegon for de la maljuna koro de Miheico. Sajnas al li ke la vakskandeloj pli hele ekbrilas, ke la amaso pli dense ondetadas, kaj la standardoj pli gaje flugetas.

Antaue neniam la maljuna Miheico tiel sonoris. Sajnas, ke la plenega maljuna koro vivigas la senvivan metalon, kaj la tonoj gojegas kaj kantas, ridas kaj ploras, kaj ciam pli alte gis fine ili atingas la steloplenan cielon. Kaj la steloj brilas kaj brilegas ciam pli hele, kaj la sonoriloj tremas kaj supreniras, kaj denove falas, keresante, sur la tero.

La granda baso sonegas, kaj vokas per potenca forta voco, pro kio ektremas cielo kaj tero: "Kristo estas reviviginta!"

Kaj du tenoroj, tremantaj pro egalaj batoj de la feraj koroj de la sonoriloj, unuvoce kaj belsone kantas: "Kristo estas reviviginta!"

Kaj du tute malgrandaj sopranoj, kvazau timeme, miksigas inter la grandaj, kaj goje kaj kiel malgrandaj infanoj, rapideme kantas: "Kristo estas reviviginta!"

Kaj sajnas, ke la malnova sonorilejo tremas kaj sanceligas, kaj ke la vento, kiu ventumas la vizagon de la sonorigisto, etendas siajn largajn flugilojn kaj kunkantas: "Kristo estas reviviginta!"

Kaj la maljuna koro forgesas la vivon, kun giaj zorgoj, kaj gia mizero. Li forgesas ke sia vivo estis forfluinta nur en ci tiu malvasta kaj malhela turo, ke li restas sola en la mondo, kiel maljuna arbo, kiun la fulmo frakasis. Li auskultas la tonojn, tiujn ci kantantajn kaj gemantajn sonorilojn, kiuj svingas al la fiera cielo, kaj denove malsupreniras sur la malrica tero, kaj sajnas al li, ke li estas denove cirkauata de siaj filoj kaj nepoj, kaj ke iliaj gojaj vocoj unuigas al la horo kaj kantas al li pri feliceco, pri gojo kiujn li ja ne konis en vivo.

La maljuna sonorigisto tiris la snurojn; grandaj larmoj fluis sur liaj vangoj, kaj lia koro frapis pli forte, pro la iluzia feliceco.

Sube, la vilaganoj auskultis kaj interparolis. Neniam la maljuna Miheico tiel mirinde sonigadis!

Subite la granda sonorilo tremis falstone, kaj mutigis.

La vocoj mutigis, kvazau oni volis auskulti la malgojan etenditan tonon, kiu tremis, kaj ploris, kaj gemis kaj, iom post iom, sin perdis en la aero.

La muljunulo refalis senforte sur la benkon, kaj du lastaj larmoj fluis malrapide sur liaj palegaj vangoj....

Anstatau lin, vi tie sube! La maljuna sonorigisto elsonoris!

SAFTONDADO EN AUSTRALIO.

Originale verkita de J. Booth, M.C.E.

Eble la plej karakteriza afero kiun oni povas vidi en tiu ci lando estas unu el niaj grandaj saftondejoj dum plena irado.

La konstruajo uzata por tiu afero nesimilas kian ajn, gia vidigo estas ofte pentrinda, ofte mala. La aktiveco de la afero dum tond-tempo estas miriga; dum neuzatempo, miro estas ke la loko aperas tiel lasata kaj senbrua, kiel dezerto.

La konstruajo, kiun ni nomas "Woolshed" (elp. uulsed), estas konstruata el ligno, per grandaj pezegaj stangegoj kaj traboj, trunkoj de arboj faligitaj en najbaroj arbaroj, apenau pli ol deseligitaj, au malebene segitaj kaj hakitaj. Gi estas tegmentata per selo, au, pli malantikve, per zinkita fero, murata per lignajoj, kaj interne dividata je multaj safkortoj kaj vojetoj. Gi havas neniajn fenestrojn sed nur truojn, kovratajn, se bezone, per lignaj kovriloj.

Internaj dividajoj de la "sed" estas farataj per lignabariloj por konstrui ejojn en kiuj staras la safoj.

Ce unu fino de la "sed" estas la granda safenirejo, ce la alia, la pordego tra kiu la sakegoj de lano estas portataj al vagonoj. Inter la safejo kaj tiu pordego staras la tablo au benko sur kiu oni ekzamenas la saflanojn; kaj ankau la lanpremegilo. Apud tiu ci sin trovas ujoj por inko, numeriloj, brosoj, kudriloj kaj snuretoj, k.t.p. La oficejeto de "sed-estro" kutime lokigas en proksima angulo. La "sed" eble ne estas afero tre beleta, sed tamen oni devis gin sperte desegni ciudetale, tial ke ne estu ia tempperdo nek difekteco al safoj au lano, nek malhelpo al tondistoj.

Nu vidu kampon, tiel grandan kaj largan ke oni ne povas vidi limojn ie, jen arbata per Eukaliptoj, altaj au malaltaj lau iliaj specoj sed ciam verdaj, jen tute nearbata nature au nearbigata homlabore, au ankorau, kaj plej ofte, nek nearbata, nek verdigata per arboj; sed plena je arboj, mortigitaj per seltrancado ringe (tie ci nomata "ringado," Angle, ringing).

Tiu ci ringado, mi devas klarigi, estas la tranco tute cirkau arbo, tute tra la selo, intence gin mortigi por plibonigi la kreskadon de la cirkaua herbaro, sen la laborego postulata por arbon elfosi.

Blankaj, nudaj, malbelaj, staras tiuj mortajoj, au en sunbrilego, au en malvarma blua lunlumo; sed iel tamen rigardindaj kaj majestaj, car ili estas tiel multaj, tiel grandaj, tiel similaj.

Ce tia loko sin trovas nia konstruajo, eblege apud rivereto, eble apud fosita akvotruo, car riveroj estas malmultaj tie ci. Cirkaue staras dometoj por tondistoj kaj laboristaj. Krom tiuj, kaj kelkaj lignaj bariloj, nenio estas videbla pli proksime ol eble kelkaj mejloj.

Neuzatempe, cio estas sufice malaktiva, sed tiam kiam la tempo alvenas kiam la tondegado komencas, kia sango! Tiam la tuta loko ekvivigas, dometoj estas enlogigitaj, ec troplenigataj, viroj kaj knaboj kuradas tien ci kaj tien, kaj anstatau ol la antaua senbruego, oni audadas bruegadojn, ekkriojn, babilajojn ciaspecajn, kaj, pli laute ol cio, blekon blekegon, blekadon de safoj kaj iliaj idoj!

Tiu ci estas la okupega tempo el jaro por la safposedantoj. Dum tiuj ci tri au kvar semajnoj ili kolektas sian ciujaran lanrikolton; ciuj iliaj safoj kiuj dum la jaro pastis sur vastaj kampoj nun estas tie ci amasigataj. Tien ci venas tondistoj de la tuta cirkauajo, kaj la lokaj laboristaj, tiom kiom oni povas forsendi de ilia kutima laboro, kaj multe da aliaj laboruloj kiuj sercas laboron; ciuj kunrenkontigas por kune labori ce tiu ci afero, dum ia mallonga tempo kaj tiam poste disiri ree lau siaj diversavojoj.

Kiel la laboro estas farata? Kion tiu amaso faros?

Jen nu la afero komencas. Matenfrue (au ofte vespere de la antaua tago) tiom da safoj, kiom povas enhavi la plej granda safkorto de la sed’o, estas kurigataj en gin, tiam poste, kiam cio estas preta, oni plenigas el tiu ci safkorto la pli malgrandajn dividajojn, kiuj ceestas laulonge ambauaj flankoj de la konstruajo. Brua laboro gi estas; tia vokego, tia pusado, tia blekado, tia piedgratado, kiu dauras gis la lasta safo tondigis. La laboristoj plenumas tiun ci laboron kaj ili ankau faras ciun ordinaran nespertan laboron, da kiu estas nature multo.

Inter tiuj ci centraj dividajoj, kaj la flankaj muroj staras la tondistoj. Horo batas. Sedestro elvokas "tempo!" Ciu tondisto ekprenas unu el siaj safoj, trenas au portas gin en largejon, rapide gin renversas, tenas gin inter siaj kruroj; kaj post malmulte da minutoj, gia blanka lanaro kusas amasata sur la planko. Tuj la nuda maldika bruteto estas forpelata tra malgranda truo en malgrandan eksterkorteton, kie oni kalkulos la nombron pro kiu ciu tondegisto estas pagota. En tiu ciu korteto ankau oni gudropresas la safojn kaj presas per varmega ferajo la safidojn kiuj unuafoje venas al tondegado. Ofte oni trancas la hauton de safo dum gia tondegado, sed tuj knabo alkuras al gi kun gudro-bastono, tiun surmeti kiel kuracsebo sur vundoj. Tiuj ci knaboj ankau tuje levas la lanon kaj nudpiede kuras por gin alporti al tiu, kiu dividas ciujn lanarojn lau specoj kaj eco, metante cian econ en gian propran ejon. Tio farita, la premistoj komencas sian laboron je la lano. Ili prenas, eble, cent, au cirkau tiom da lanaroj kaj enmetas ilin en grandan kvadratan sakegon, tenatan en kaj per duobla ligna skatolego. En gin kaj en gi ili premas lanon per peza masino, de kiu la skatolo estas parto. Tiu ci masino estas farita el ligno kaj fero, havanta grandan radon kaj sraubon. Kiam sakego estas plena de multepremata lano, la premilo estas forlevata, la flanksuproj enfaldataj kaj kudrataj, kaj la sakego, nompresa kaj numerata, estas ruligata apud la pordego. Gi restas tie gis oni metas gin sur lano-vagono por forpreni al plej proksima stacidomo au urbo por vendi; au eble oni gin sendas rekte al sipoj por vendi en aliaj landoj.