Hercules, a Greek hero celebrated for his great strength, was pursued throughout his life by the hatred of Juno. While yet an infant, he strangled some serpents sent by the goddess to destroy him. During his boyhood and youth he performed various marvelous feats of strength, and on reaching manhood succeeded in delivering the Thebans from the oppression of the Minÿae. In a fit of madness sent upon him by Juno, he slew his own children; and on consulting the Delphic oracle as to how he should cleanse himself from this crime, he was ordered to submit himself for twelve years to Eurystheus, king of Tiryns, and to perform whatever tasks were appointed him. Hercules obeyed the oracle, and during the twelve years of his servitude accomplished twelve extraordinary feats known as the Labors of Hercules. His death was caused unintentionally by his wife Dejanira. Hercules had shot with his poisoned arrows a centaur named Nessus, who had insulted Dejanira. Nessus, before he died, gave some of his blood to Dejanira, and told her it would act as a charm to secure her husband's love. Some time after, Dejanira wishing to try the charm soaked one of her husband's garments in the blood, not knowing that it was poisoned. Hercules put on the robe, and after suffering terrible torments died, or was carried off by his father Jupiter.

12. THE HATRED OF JUNO

HerculÉs, AlcmÉnae fÍlius, Ólim in GraeciÁ habitÁbat. HÍc omnium hominum validissimus fuisse dÍcitur. At IÚnÓ, rÉgÍna deÓrum, AlcmÉnam Óderat et Herculem adhÚc Ínfantem necÁre voluit. MÍsit igitur duÁs serpentÍs saevissimÁs; hae mediÁ nocte in cubiculum AlcmÉnae vÉnÉrunt, ubi HerculÉs cum frÁtre suÓ dormiÉbat. Nec tamen in cÚnÍs, sed in scÚtÓ mÁgnÓ cubÁbant. SerpentÉs iam appropinquÁverant et scÚtum movÉbant; itaque puerÍ É somnÓ excitÁtÍ sunt.

13. HERCULES AND THE SERPENTS

ÍphiclÉs, frÁter Herculis, mÁgnÁ vÓce exclÁmÁvit; sed HerculÉs ipse, fortissimus puer, haudquÁquam territus est. ParvÍs manibus serpentÍs statim prehendit, et colla eÁrum mÁgnÁ vÍ compressit. TÁlÍ modÓ serpentÉs Á puerÓ interfectae sunt. AlcmÉna autem, mÁter puerÓrum, clÁmÓrem audÍverat, et marÍtum suum É somnÓ excitÁverat. Ille lÚmen accendit et gladium suum rapuit; tum ad puerÓs properÁbat, sed ubi ad locum vÉnit, rem mÍram vÍdit, HerculÉs enim rÍdÉbat et serpentÍs mortuÁs mÓnstrÁbat.

14. THE MUSIC-LESSON

HerculÉs Á puerÓ corpus suum dÍligenter exercÉbat; mÁgnam partem diÉÍ in palaestrÁ cÓnsÚmÉbat; didicit etiam arcum intendere et tÉla conicere. HÍs exercitÁtiÓnibus vÍrÉs Éius cÓnfÍrmÁtae sunt. In mÚsicÁ etiam Á LinÓ centaurÓ ÉrudiÉbÁtur (centaurÍ autem equÍ erant sed caput hominis habÉbant); huic tamen artÍ minus dÍligenter studÉbat. HÍc Linus Herculem Ólim obiÚrgÁbat, quod nÓn studiÓsus erat; tum puer ÍrÁtus citharam subitÓ rapuit, et omnibus vÍribus caput magistrÍ ÍnfÉlÍcis percussit. Ille ÍctÚ prÓstrÁtus est, et paulÓ post É vÍtÁ excessit, neque quisquam posteÁ id officium suscipere voluit.

15. HERCULES ESCAPES SACRIFICE

DÉ Hercule haec etiam inter alia nÁrrantur. Ólim dum iter facit, in fÍnÍs AegyptiÓrum vÉnit. Ibi rÉx quÍdam, nÓmine BÚsÍris, illÓ tempore rÉgnÁbat; hÍc autem vir crÚdÉlissimus hominÉs immolÁre cÓnsuÉverat. Herculem igitur corripuit et in vincula coniÉcit. Tum nÚntiÓs dÍmÍsit et diem sacrificiÓ ÉdÍxit. Mox ea diÉs appetÉbat, et omnia rÍte parÁta sunt. ManÚs Herculis catÉnÍs ferreÍs vinctae sunt, et mola salsa in caput Éius Ínspersa est. MÓs enim erat apud antÍquÓs salem et fÁr capitibus victimÁrum impÓnere. Iam victima ad Áram stÁbat; iam sacerdÓs cultrum sÚmpserat. SubitÓ tamen HerculÉs mÁgnÓ cÓnÁtÚ vincula perrÚpit; tum ÍctÚ sacerdÓtem prÓstrÁvit; alterÓ rÉgem ipsum occÍdit.

16. A CRUEL DEED

HerculÉs iam adulÉscÉns ThÉbÍs habitÁbat. RÉx ThÉbÁrum, vir ÍgnÁvus, CreÓn appellÁbÁtur. Minyae, gÉns bellicÓsissima, ThÉbÁnÍs fÍnitimÍ erant. LÉgÁtÍ autem Á MinyÍs ad ThÉbÁnÓs quotannÍs mittÉbantur; hÍ ThÉbÁs veniÉbant et centum bovÉs postulÁbant. ThÉbÁnÍ enim Ólim Á MinyÍs superÁtÍ erant; tribÚta igitur rÉgÍ MinyÁrum quotannÍs pendÉbant. At HerculÉs cÍvÍs suÓs hÓc stÍpendiÓ lÍberÁre cÓnstituit; lÉgÁtÓs igitur comprehendit, atque aurÍs eÓrum abscÍdit. LÉgÁtÍ autem apud omnÍs gentÍs sÁnctÍ habentur.

17. THE DEFEAT OF THE MINYAE

ErgÍnus, rÉx MinyÁrum, ob haec vehementer ÍrÁtus statim cum omnibus cÓpiÍs in fÍnÍs ThÉbÁnÓrum contendit. CreÓn adventum Éius per explÓrÁtÓrÉs cÓgnÓvit. Ipse tamen pÚgnÁre nÓluit, nam mÁgnÓ timÓre adfectus erat; ThÉbÁnÍ igitur Herculem imperÁtÓrem creÁvÉrunt. Ille nÚntiÓs in omnÍs partÍs dÍmÍsit, et cÓpiÁs coÉgit; tum proximÓ diÉ cum mÁgnÓ exercitÚ profectus est. Locum idÓneum dÉlÉgit et aciem ÍnstrÚxit. Tum ThÉbÁnÍ É superiÓre locÓ impetum in hostÍs fÉcÉrunt. IllÍ autem impetum sustinÉre nÓn potuÉrunt; itaque aciÉs hostium pulsa est atque in fugam conversa.

18. MADNESS AND MURDER

Post hÓc proelium HerculÉs cÓpiÁs suÁs ad urbem redÚxit. OmnÉs ThÉbÁnÍ propter victÓriam mÁximÉ gaudÉbant; CreÓn autem mÁgnÍs honÓribus Herculem decorÁvit, atque fÍliam suam eÍ in mÁtrimÓnium dedit. HerculÉs cum uxÓre suÁ beÁtam vÍtam agÉbat; sed post paucÓs annÓs subitÓ in furÓrem incidit, atque lÍberÓs suÓs ipse suÁ manÚ occÍdit. Post breve tempus ad sÁnitÁtem reductus est, et propter hÓc facinus mÁgnÓ dolÓre adfectus est; mox ex urbe effÚgit et in silvÁs sÉ recÉpit. NÓlÉbant enim cÍvÉs sermÓnem cum eÓ habÉre.

19. HERCULES CONSULTS THE ORACLE

HerculÉs tantum scelus expiÁre mÁgnopere cupiÉbat. CÓnstituit igitur ad ÓrÁculum Delphicum Íre; hÓc enim ÓrÁculum erat omnium celeberrimum. Ibi templum erat Apollinis plÚrimÍs dÓnÍs ÓrnÁtum. HÓc in templÓ sedÉbat fÉmina quaedam, nÓmine PÝthia et cÓnsilium dabat iÍs quÍ ad ÓrÁculum veniÉbant. Haec autem fÉmina ab ipsÓ Apolline docÉbÁtur, et voluntÁtem deÍ hominibus ÉnÚntiÁbat. HerculÉs igitur, quÍ Apollinem praecipuÉ colÉbat, hÚc vÉnit. Tum rem tÓtam exposuit, neque scelus cÉlÁvit.

20. THE ORACLE'S REPLY

Ubi HerculÉs fÍnem fÉcit, PÝthia prÍmÓ tacÉbat; tandem tamen iussit eum ad urbem TÍryntha Íre, et EurystheÍ rÉgis omnia imperÁta facere. HerculÉs ubi haec audÍvit, ad urbem illam contendit, et EurystheÓ rÉgÍ sÉ in servitÚtem trÁdidit. Duodecim annÓs crÚdÉlissimÓ EurystheÓ serviÉbat, et duodecim labÓrÉs, quÓs ille imperÁverat, cÓnfÉcit; hÓc enim ÚnÓ modÓ tantum scelus expiÁrÍ potuit. DÉ hÍs labÓribus plÚrima Á poÉtÍs scrÍpta sunt. Multa tamen quae poÉtae nÁrrant vix crÉdibilia sunt.

21. FIRST LABOR: THE NEMEAN LION

PrÍmum ab EurystheÓ iÚssus est HerculÉs leÓnem occÍdere quÍ illÓ tempore vallem Nemeaeam reddÉbat ÍnfÉstam. In silvÁs igitur in quibus leÓ habitÁbat statim sÉ contulit. Mox feram vÍdit, et arcum, quem sÉcum attulerat, intendit; Éius tamen pellem, quae dÉnsissima erat, trÁicere nÓn potuit. Tum clÁvÁ mÁgnÁ quam semper gerÉbat leÓnem percussit, frÚstrÁ tamen; neque enim hÓc modÓ eum occÍdere potuit. Tum dÉmum collum mÓnstrÍ bracchiÍs suÍs complexus est et faucÍs Éius omnibus vÍribus compressit. HÓc modÓ leÓ brevÍ tempore exanimÁtus est; nÚlla enim respÍrandÍ facultÁs eÍ dabÁtur. Tum HerculÉs cadÁver ad oppidum in umerÍs rettulit; et pellem, quam dÉtrÁxerat, posteÁ prÓ veste gerÉbat. OmnÉs autem quÍ eam regiÓnem incolÉbant, ubi fÁmam dÉ morte leÓnis accÉpÉrunt, vehementer gaudÉbant et Herculem mÁgnÓ honÓre habÉbant.

22. SECOND LABOR: THE LERNEAN HYDRA

PaulÓ post iÚssus est ab EurystheÓ Hydram necÁre. HÓc autem mÓnstrum erat cui novem erant capita. HerculÉs igitur cum amÍcÓ IolÁÓ profectus est ad palÚdem Lernaeam, in quÁ Hydra habitÁbat. Mox mÓnstrum invÉnit, et quamquam rÉs erat mÁgnÍ perÍculÍ, collum Éius sinistrÁ prehendit. Tum dextrÁ capita novem abscÍdere coepit; quotiÉns tamen hÓc fÉcerat, nova capita exoriÉbantur. DiÚ frÚstrÁ labÓrÁbat; tandem hÓc cÓnÁtÚ dÉstitit. Deinde arborÉs succÍdere et Ígnem accendere cÓnstituit. HÓc celeriter fÉcit, et postquam lÍgna Ígnem comprehendÉrunt, face Árdente colla adÚssit, unde capita exoriÉbantur. Nec tamen sine mÁgnÓ labÓre haec fÉcit; vÉnit enim auxiliÓ Hydrae cancer ingÉns, quÍ, dum HerculÉs capita abscÍdit, crÚra Éius mordÉbat. Postquam mÓnstrum tÁlÍ modÓ interfÉcit, sagittÁs suÁs sanguine Éius imbuit, itaque mortiferÁs reddidit.

23. THIRD LABOR: THE CERYNEAN STAG

Postquam EurystheÓ caedÉs Hydrae nÚntiÁta est, mÁgnus timor animum Éius occupÁvit. Iussit igitur Herculem cervum quendam ad sÉ referre; nÓluit enim virum tantae audÁciae in urbe retinÉre. HÍc autem cervus, cÚius cornua aurea fuisse trÁduntur, incrÉdibilÍ fuit celeritÁte. HerculÉs igitur prÍmÓ vestÍgiÍs eum in silvÁ persequÉbÁtur; deinde ubi cervum ipsum vÍdit, omnibus vÍribus currere coepit. Úsque ad vesperum currÉbat, neque nocturnum tempus sibi ad quiÉtem relinquÉbat, frÚstrÁ tamen; nÚllÓ enim modÓ cervum cÓnsequÍ poterat. Tandem postquam tÓtum annum cucurrerat (ita trÁditur), cervum cursÚ exanimÁtum cÉpit, et vÍvum ad Eurystheum rettulit.

24. FOURTH LABOR: THE ERYMANTHIAN BOAR

Tum vÉrÓ iÚssus est HerculÉs aprum quendam capere quÍ illÓ tempore agrÓs ErymanthiÓs vÁstÁbat et incolÁs hÚius regiÓnis mÁgnopere terrÉbat. HerculÉs rem suscÉpit et in Arcadiam profectus est. Postquam in silvam paulum prÓgressus est, aprÓ occurrit. Ille autem simul atque Herculem vÍdit, statim refÚgit; et timÓre perterritus in altam fossam sÉ prÓiÉcit. HerculÉs igitur laqueum quem attulerat iniÉcit, et summÁ cum difficultÁte aprum É fossÁ extrÁxit. Ille etsÍ fortiter repÚgnÁbat, nÚllÓ modÓ sÉ lÍberÁre potuit; et ab Hercule ad Eurystheum vÍvus relÁtus est.

25. HERCULES AT THE CENTAUR'S CAVE

DÉ quartÓ labÓre, quem suprÁ nÁrrÁvimus, haec etiam trÁduntur. HerculÉs dum iter in Arcadiam facit, ad eam regiÓnem vÉnit quam centaurÍ incolÉbant. Cum nox iam appeteret, ad spÉluncam dÉvertit in quÁ centaurus quÍdam, nÓmine Pholus, habitÁbat.

Ille Herculem benÍgnÉ excÉpit et cÉnam parÁvit. At HerculÉs postquam cÉnÁvit, vÍnum Á PholÓ postulÁvit. Erat autem in spÉluncÁ mÁgna amphora vÍnÓ optimÓ replÉta, quam centaurÍ ibi dÉposuerant. Pholus igitur hÓc vÍnum dare nÓlÉbat, quod reliquÓs centaurÓs timÉbat; nÚllum tamen vÍnum praeter hÓc in spÉluncÁ habÉbat. "HÓc vÍnum," inquit, "mihi commissum est. SÍ igitur hÓc dabÓ, centaurÍ mÉ interficient." HerculÉs tamen eum inrÍsit, et ipse pÓculum vÍnÍ dÉ amphorÁ hausit.

26. THE FIGHT WITH THE CENTAURS

Simul atque amphora aperta est, odor iÚcundissimus undique diffÚsus est; vÍnum enim suÁvissimum erat. CentaurÍ nÓtum odÓrem sÉnsÉrunt et omnÉs ad locum convÉnÉrunt.

Ubi ad spÉluncam pervÉnÉrunt, mÁgnopere ÍrÁtÍ erant quod Herculem bibentem vÍdÉrunt. Tum arma rapuÉrunt et Pholum interficere volÉbant. HerculÉs tamen in aditÚ spÉluncae cÓnstitit et impetum eÓrum fortissimÉ sustinÉbat. FacÉs ÁrdentÍs in eÓs coniÉcit; multÓs etiam sagittÍs suÍs vulnerÁvit. Hae autem sagittae eaedem erant quae sanguine Hydrae Ólim imbÚtae erant. OmnÉs igitur quÓs ille sagittÍs vulnerÁverat venÉnÓ statim absÚmptÍ sunt; reliquÍ autem ubi hÓc vÍdÉrunt, terga vertÉrunt et fugÁ salÚtem petiÉrunt.

27. THE FATE OF PHOLUS

Postquam reliquÍ fÚgÉrunt, Pholus ex spÉluncÁ Égressus est, et corpora spectÁbat eÓrum quÍ sagittÍs interfectÍ erant. MÁgnopere autem mÍrÁtus est quod tam levÍ vulnere exanimÁtÍ erant, et causam Éius reÍ quaerÉbat. Adiit igitur locum ubi cadÁver cÚiusdam centaurÍ iacÉbat, et sagittam É vulnere trÁxit. Haec tamen sÍve cÁsÚ sÍve cÓnsiliÓ deÓrum É manibus Éius lapsa est, et pedem leviter vulnerÁvit. Ille extemplÓ dolÓrem gravem per omnia membra sÉnsit, et post breve tempus vÍ venÉnÍ exanimÁtus est. Mox HerculÉs, quÍ reliquÓs centaurÓs secÚtus erat, ad spÉluncam rediit, et mÁgnÓ cum dolÓre Pholum mortuum vÍdit. MultÍs cum lacrimÍs corpus amÍcÍ ad sepultÚram dedit; tum, postquam alterum pÓculum vÍnÍ exhausit, somnÓ sÉ dedit.

28. FIFTH LABOR: THE AUGEAN STABLES

Deinde Eurystheus HerculÍ hunc labÓrem graviÓrem imposuit. AugÉÁs quÍdam, quÍ illÓ tempore rÉgnum in Élide obtinÉbat, tria mÍlia boum habÉbat. HÍ in stabulÓ ingentis mÁgnitÚdinis inclÚdÉbantur. Stabulum autem inluviÉ ac squÁlÓre erat obsitum, neque enim ad hÓc tempus umquam pÚrgÁtum erat. HÓc HerculÉs intrÁ spatium ÚnÍus diÉÍ pÚrgÁre iÚssus est. Ille, etsÍ rÉs erat multae operae, negÓtium suscÉpit. PrÍmum mÁgnÓ labÓre fossam duodÉvÍgintÍ pedum dÚxit, per quam flÚminis aquam dÉ montibus ad mÚrum stabulÍ perdÚxit. Tum postquam mÚrum perrÚpit, aquam in stabulum immÍsit et tÁlÍ modÓ contrÁ opÍniÓnem omnium opus cÓnfÉcit.

29. SIXTH LABOR: THE STYMPHALIAN BIRDS

Post paucÓs diÉs HerculÉs ad oppidum StymphÁlum iter fÉcit; imperÁverat enim eÍ Eurystheus ut avÍs StymphÁlidÉs necÁret. Hae avÉs rÓstra aÉnea habÉbant et carne hominum vÉscÉbantur. Ille postquam ad locum pervÉnit, lacum vÍdit; in hÓc autem lacÚ, quÍ nÓn procul erat ab oppidÓ, avÉs habitÁbant. NÚlla tamen dabÁtur appropinquandÍ facultÁs; lacus enim nÓn ex aquÁ sed É lÍmÓ cÓnstitit. HerculÉs igitur neque pedibus neque lintre prÓgredÍ potuit.

Ille cum mÁgnam partem diÉÍ frÚstrÁ cÓnsÚmpsisset, hÓc cÓnÁtÚ dÉstitit et ad VolcÁnum sÉ contulit, ut auxilium ab eÓ peteret. VolcÁnus (quÍ ab fabrÍs mÁximÉ colÉbÁtur) crepundia quae ipse ex aere fabricÁtus erat HerculÍ dedit. HÍs HerculÉs tam Ácrem crepitum fÉcit ut avÉs perterritae ÁvolÁrent. Ille autem, dum Ávolant, mÁgnum numerum eÁrum sagittÍs trÁnsfÍxit.

30. SEVENTH LABOR: THE CRETAN BULL

Tum Eurystheus HerculÍ imperÁvit ut taurum quendam ferÓcissimum ex ÍnsulÁ CrÉtÁ vÍvum referret. Ille igitur nÁvem cÓnscendit, et cum ventus idÓneus esset, statim solvit. Cum tamen Ínsulae iam appropinquÁret, tanta tempestÁs subitÓ coorta est ut nÁvis cursum tenÉre nÓn posset. Tantus autem timor animÓs nautÁrum occupÁvit ut paene omnem spem salÚtis dÉpÓnerent. HerculÉs tamen, etsÍ nÁvigandÍ imperÍtus erat, haudquÁquam territus est.

Post breve tempus summa tranquillitÁs cÓnsecÚta est, et nautae, quÍ sÉ ex timÓre iam recÉperant, nÁvem incolumem ad terram appulÉrunt. HerculÉs É nÁvÍ Égressus est, et cum ad rÉgem CrÉtae vÉnisset, causam veniendÍ docuit. Deinde, postquam omnia parÁta sunt, ad eam regiÓnem contendit quam taurus vÁstÁbat. Mox taurum vÍdit, et quamquam rÉs erat mÁgnÍ perÍculÍ, cornua Éius prehendit. Tum, cum ingentÍ labÓre mÓnstrum ad nÁvem trÁxisset, cum praedÁ in Graeciam rediit.

31. EIGHTH LABOR: THE MAN-EATING HORSES OF DIOMEDE

Postquam ex ÍnsulÁ CrÉtÁ rediit, HerculÉs ab EurystheÓ in ThrÁciam missus est, ut equÓs DiomÉdis redÚceret. HÍ equÍ carne hominum vÉscÉbantur; DiomÉdÉs autem, vir crÚdÉlissimus, illÍs obiciÉbat peregrÍnÓs omnÍs quÍ in eam regiÓnem vÉnerant. HerculÉs igitur mÁgnÁ celeritÁte in ThrÁciam contendit et ab DiomÉde postulÁvit ut equÍ sibi trÁderentur. Cum tamen ille hÓc facere nÓllet, HerculÉs ÍrÁ commÓtus rÉgem interfÉcit et cadÁver Éius equÍs obicÍ iussit.

Ita mÍra rÉrum commÚtÁtiÓ facta est; is enim quÍ anteÁ multÓs cum cruciÁtÚ necÁverat ipse eÓdem suppliciÓ necÁtus est. Cum haec nÚntiÁta essent, omnÉs quÍ eam regiÓnem incolÉbant mÁximÁ laetitiÁ adfectÍ sunt et HerculÍ meritam grÁtiam referÉbant. NÓn modo mÁximÍs honÓribus et praemiÍs eum decorÁvÉrunt sed ÓrÁbant etiam ut rÉgnum ipse susciperet. Ille tamen hÓc facere nÓlÉbat, et cum ad mare rediisset, nÁvem occupÁvit. Ubi omnia ad nÁvigandum parÁta sunt, equÓs in nÁvÍ conlocÁvit; deinde, cum idÓneam tempestÁtem nactus esset, sine morÁ É portÚ solvit, et paulÓ post equÓs in lÍtus Argolicum exposuit.

32. NINTH LABOR: THE GIRDLE OF HIPPOLYTE

GÉns AmÁzonum dÍcitur omnÍnÓ ex mulieribus cÓnstitisse. Hae summam scientiam reÍ mÍlitÁris habÉbant, et tantam virtÚtem adhibÉbant ut cum virÍs proelium committere audÉrent. HippolytÉ, AmÁzonum rÉgÍna, balteum habuit celeberrimum quem MÁrs eÍ dederat. AdmÉta autem, EurystheÍ fÍlia, fÁmam dÉ hÓc balteÓ accÉperat et eum possidÉre vehementer cupiÉbat. Eurystheus igitur HerculÍ mandÁvit ut cÓpiÁs cÓgeret et bellum AmÁzonibus Ínferret. Ille nÚntiÓs in omnÍs partÍs dÍmÍsit, et cum mÁgna multitÚdÓ convÉnisset, eÓs dÉlÉgit quÍ mÁximum Úsum in rÉ mÍlitÁrÍ habÉbant.

33. THE GIRDLE IS REFUSED

HÍs virÍs HerculÉs persuÁsit, postquam causam itineris exposuit, ut sÉcum iter facerent. Tum cum iÍs quibus persuÁserat nÁvem cÓnscendit, et cum ventus idÓneus esset, post paucÓs diÉs ad Óstium flÚminis ThermÓdontis appulit. Postquam in fÍnÍs AmÁzonum vÉnit, nÚntium ad Hippolytam mÍsit, quÍ causam veniendÍ docÉret et balteum pÓsceret. Ipsa HippolytÉ balteum trÁdere volÉbat, quod dÉ Herculis virtÚte fÁmam accÉperat; reliquae tamen AmÁzonÉs eÍ persuÁsÉrunt ut negÁret. At HerculÉs, cum haec nÚntiÁta essent, bellÍ fortÚnam temptÁre cÓnstituit.

ProximÓ igitur diÉ cum cÓpiÁs ÉdÚxisset, locum idÓneum dÉlÉgit et hostÍs ad pÚgnam ÉvocÁvit. AmÁzonÉs quoque cÓpiÁs suÁs ex castrÍs ÉdÚxÉrunt et nÓn mÁgnÓ intervÁllÓ ab Hercule aciem ÍnstrÚxÉrunt.

34. THE BATTLE

PalÚs erat nÓn mÁgna inter duo exercitÚs; neutrÍ tamen initium trÁnseundÍ facere volÉbant. Tandem HerculÉs sÍgnum dedit, et ubi palÚdem trÁnsiit, proelium commÍsit.

AmÁzonÉs impetum virÓrum fortissimÉ sustinuÉrunt, et contrÁ opÍniÓnem omnium tantam virtÚtem praestitÉrunt ut multÓs eÓrum occÍderint, multÓs etiam in fugam coniÉcerint. VirÍ enim novÓ genere pÚgnae perturbÁbantur nec mÁgnam virtÚtem praestÁbant. HerculÉs autem cum haec vidÉret, dÉ suÍs fortÚnÍs dÉspÉrÁre coepit. MÍlitÉs igitur vehementer cohortÁtus est ut prÍstinae virtÚtis memoriam retinÉrent neu tantum dÉdecus admitterent, hostiumque impetum fortiter sustinÉrent; quibus verbÍs animÓs omnium ita ÉrÉxit ut multÍ etiam quÍ vulneribus cÓnfectÍ essent proelium sine morÁ redintegrÁrent.

35. THE DEFEAT OF THE AMAZONS

DiÚ et Ácriter pÚgnÁtum est; tandem tamen ad sÓlis occÁsum tanta commÚtÁtiÓ rÉrum facta est ut mulierÉs terga verterent et fugÁ salÚtem peterent. Multae autem vulneribus dÉfessae dum fugiunt captae sunt, in quÓ numerÓ ipsa erat HippolytÉ. HerculÉs summam clÉmentiam praestitit, et postquam balteum accÉpit, lÍbertÁtem omnibus captÍvÍs dedit. Tum vÉrÓ sociÓs ad mare redÚxit, et quod nÓn multum aestÁtis supererat, in Graeciam proficÍscÍ mÁtÚrÁvit. NÁvem igitur cÓnscendit, et tempestÁtem idÓneam nactus statim solvit; antequam tamen in Graeciam pervÉnit, ad urbem TrÓiam nÁvem appellere cÓnstituit, frÚmentum enim quod sÉcum habÉbat iam dÉficere coeperat.

36. LAOMEDON AND THE SEA-MONSTER

LÁomedÓn quÍdam illÓ tempore rÉgnum TrÓiae obtinÉbat. Ad hunc NeptÚnus et ApollÓ annÓ superiÓre vÉnerant, et cum TrÓia nÓndum moenia habÉret, ad hÓc opus auxilium obtulerant. Postquam tamen hÓrum auxiliÓ moenia cÓnfecta sunt, nÓlÉbat LÁomedÓn praemium quod prÓposuerat persolvere.

NeptÚnus igitur et ApollÓ ob hanc causam ÍrÁtÍ mÓnstrum quoddam mÍsÉrunt speciÉ horribilÍ, quod cottÍdiÉ É marÍ veniÉbat et homines pecudÉsque vorÁbat. TrÓiÁnÍ autem timÓre perterritÍ in urbe continÉbantur, et pecora omnia ex agrÍs intrÁ mÚrÓs compulerant. LÁomedÓn hÍs rÉbus commÓtus ÓrÁculum cÓnsuluit, ac deus eÍ praecÉpit ut filiam HÉsionem mÓnstrÓ obiceret.

37. THE RESCUE OF HESIONE

LÁomedÓn, cum hÓc respÓnsum renÚntiÁtum esset, mÁgnum dolÓrem percÉpit; sed tamen, ut cÍvÍs suÓs tantÓ perÍculÓ lÍberÁret, ÓrÁculÓ pÁrÉre cÓnstituit et diem sacrificiÓ dÍxit. Sed sÍve cÁsÚ sÍve cÓnsiliÓ deÓrum HerculÉs tempore opportÚnissimÓ TrÓiam attigit; ipsÓ enim temporis punctÓ quÓ puella catÉnÍs vincta ad lÍtus dÉdÚcÉbÁtur ille nÁvem appulit. HerculÉs É nÁvÍ Égressus dÉ rÉbus quae gerÉbantur certior factus est; tum ÍrÁ commÓtus ad rÉgem sÉ contulit et auxilium suum obtulit. Cum rÉx libenter eÍ concessisset ut, sÍ posset, puellam lÍberÁret, HerculÉs mÓnstrum interfÉcit; et puellam, quae iam omnem spem salÚtis dÉposuerat, incolumem ad patrem redÚxit. LÁomedÓn mÁgnÓ cum gaudiÓ fÍliam suam accÉpit, et HerculÍ prÓ tantÓ beneficiÓ meritam grÁtiam rettulit.

38. TENTH LABOR: THE OXEN OF GERYON

Tum vÉrÓ missus est HerculÉs ad Ínsulam ErythÍam, ut bovÉs GÉryonis arcesseret. RÉs erat summae difficultÁtis, quod bovÉs Á quÓdam EurytiÓne et Á cane bicipite custÓdiÉbantur. Ipse autem GÉryÓn speciem horribilem praebÉbat; tria enim corpora inter sÉ coniÚncta habÉbat. HerculÉs tamen etsÍ intellegÉbat quantum perÍculum esset, negÓtium suscÉpit; ac postquam per multÁs terrÁs iter fÉcit, ad eam partem Libyae pervÉnit quae EurÓpae proxima est. Ibi in utrÓque lÍtore fretÍ quod EurÓpam Á LibyÁ dÍvidit columnÁs cÓnstituit, quae posteÁ Herculis Columnae appellÁbantur.

39. THE GOLDEN SHIP

Dum hÍc morÁtur, HerculÉs mÁgnum incommodum ex calÓre sÓlis accipiÉbat; tandem igitur ÍrÁ commÓtus arcum suum intendit et sÓlem sagittÍs petiit. SÓl tamen audÁciam virÍ tantum admÍrÁtus est ut lintrem auream eÍ dederit. HerculÉs hÓc dÓnum libentissimÉ accÉpit, nÚllam enim nÁvem in hÍs regiÓnibus invenÍre potuerat. Tum lintrem dÉdÚxit, et ventum nactus idÓneum post breve tempus ad Ínsulam pervÉnit. Ubi ex incolÍs cÓgnÓvit quÓ in locÓ bovÉs essent, in eam partem statim profectus est et Á rÉge GÉryone postulÁvit ut bovÉs sibi trÁderentur. Cum tamen ille hÓc facere nÓllet, HerculÉs et rÉgem ipsum et EurytiÓnem, quÍ erat ingentÍ mÁgnitÚdine corporis, interfÉcit.

40. A MIRACULOUS HAIL-STORM

Tum HerculÉs bovÉs per HispÁniam et Liguriam compellere cÓnstituit; postquam igitur omnia parÁta sunt, bovÉs ex ÍnsulÁ ad continentem trÁnsportÁvit. LigurÉs autem, gÉns bellicÓsissima, dum ille per fÍnÍs eÓrum iter facit, mÁgnÁs cÓpiÁs coÉgÉrunt atque eum longius prÓgredÍ prohibÉbant. HerculÉs mÁgnam difficultÁtem habÉbat, barbarÍ enim in locÍs superiÓribus cÓnstiterant et saxa tÉlaque in eum coniciÉbant. Ille quidem paene omnem spem salÚtis dÉposuerat, sed tempore opportÚnissimÓ Iuppiter imbrem lapidum ingentium É caelÓ dÉmÍsit. HÍ tantÁ vÍ cecidÉrunt ut mÁgnum numerum Ligurum occÍderint; ipse tamen HerculÉs (ut in tÁlibus rÉbus accidere cÓnsuÉvit) nihil incommodÍ cÉpit.

41. THE PASSAGE OF THE ALPS

Postquam LigurÉs hÓc modÓ superÁtÍ sunt, HerculÉs quam celerrimÉ prÓgressus est et post paucÓs diÉs ad AlpÍs pervÉnit. Necesse erat hÁs trÁnsÍre, ut in Ítaliam bovÉs ageret; rÉs tamen summae erat difficultÁtis. HÍ enim montÉs, quÍ ÚlteriÓrem Á citeriÓre GalliÁ dÍvidunt, nive perennÍ sunt tÉctÍ; quam ob causam neque frÚmentum neque pÁbulum in hÍs regiÓnibus invenÍrÍ potest. HerculÉs igitur antequam ascendere coepit, mÁgnam cÓpiam frÚmentÍ et pÁbulÍ comparÁvit et hÓc commeÁtÚ bovÉs onerÁvit. Postquam in hÍs rÉbus trÍs diÉs cÓnsÚmpserat, quartÓ diÉ profectus est, et contrÁ omnium opÍniÓnem bovÉs incolumÍs in Ítaliam trÁdÚxit.

42. CACUS STEALS THE OXEN

BrevÍ tempore ad flÚmen Tiberim vÉnit. Tum tamen nÚlla erat urbs in eÓ locÓ, RÓma enim nÓndum condita erat. HerculÉs itinere fessus cÓnstituit ibi paucÓs diÉs morÁrÍ, ut sÉ ex labÓribus recreÁret. Haud procul Á valle ubi bovÉs pÁscÉbantur spÉlunca erat, in quÁ CÁcus, horribile mÓnstrum, tum habitÁbat. HÍc speciem terribilem praebÉbat, nÓn modo quod ingentÍ mÁgnitÚdine corporis erat, sed quod Ígnem ex Óre exspÍrÁbat. CÁcus autem dÉ adventÚ Herculis fÁmam accÉperat; noctÚ igitur vÉnit, et dum HerculÉs dormit, quattuor pulcherrimÓrum boum abripuit. HÓs caudÍs in spÉluncam trÁxit, nÉ HerculÉs É vestÍgiÍs cÓgnÓscere posset quÓ in locÓ cÉlÁtÍ essent.

43. HERCULES DISCOVERS THE THEFT

PosterÓ diÉ simul atque É somnÓ excitÁtus est, HerculÉs fÚrtum animadvertit et bovÉs ÁmissÓs omnibus locÍs quaerÉbat. HÓs tamen nÚsquam reperÍre poterat, nÓn modo quod locÍ nÁtÚram ÍgnÓrÁbat, sed quod vestÍgiÍs falsÍs dÉceptus est. Tandem cum mÁgnam partem diÉÍ frÚstrÁ cÓnsÚmpsisset, cum reliquÍs bÓbus prÓgredÍ cÓnstituit. At dum proficÍscÍ parat, Únus É bÓbus quÓs sÉcum habuit mÚgÍre coepit. SubitÓ iÍ quÍ in spÉluncÁ inclÚsÍ erant mÚgÍtum reddidÉrunt, et hÓc modÓ Herculem certiÓrem fÉcÉrunt quÓ in locÓ cÉlÁtÍ essent. Ille vehementer ÍrÁtus ad spÉluncam quam celerrimÉ sÉ contulit, ut praedam reciperet. At CÁcus saxum ingÉns ita dÉiÉcerat ut aditus spÉluncae omnÍnÓ obstruerÉtur.

44. HERCULES AND CACUS

HerculÉs cum nÚllum alium introitum reperÍre posset, hÓc saxum ÁmovÉre cÓnÁtus est, sed propter Éius mÁgnitÚdinem rÉs erat difficillima. DiÚ frÚstrÁ labÓrÁbat neque quicquam efficere poterat; tandem tamen mÁgnÓ cÓnÁtÚ saxum ÁmÓvit et spÉluncam patefÉcit. Ibi ÁmissÓs bovÉs mÁgnÓ cum gaudiÓ cÓnspÉxit; sed CÁcum ipsum vix cernere potuit, quod spÉlunca replÉta erat fÚmÓ quem ille mÓre suÓ ÉvomÉbat. HerculÉs inÚsitÁtÁ speciÉ turbÁtus breve tempus haesitÁbat; mox tamen in spÉluncam inrÚpit et collum mÓnstrÍ bracchiÍs complexus est. Ille etsÍ multum repÚgnÁvit, nÚllÓ modÓ sÉ lÍberÁre potuit, et cum nÚlla facultÁs respÍrandÍ darÉtur, mox exanimÁtus est.

45. ELEVENTH LABOR: THE GOLDEN APPLES OF THE HESPERIDES

Eurystheus postquam bovÉs GÉryonis accÉpit, labÓrem Úndecimum HerculÍ imposuit, graviÓrem quam quÓs suprÁ nÁrrÁvimus. MandÁvit enim eÍ ut aurea pÓma ex hortÓ Hesperidum auferret. HesperidÉs autem nymphae erant quaedam fÓrmÁ praestantissimÁ, quae in terrÁ longinquÁ habitÁbant, et quibus aurea quaedam pÓma Á IÚnÓne commissa erant. MultÍ hominÉs aurÍ cupiditÁte inductÍ haec pÓma auferre iam anteÁ cÓnÁtÍ erant. RÉs tamen difficillima erat, namque hortus in quÓ pÓma erant mÚrÓ ingentÍ undique circumdatus erat; praetereÁ dracÓ quÍdam cui centum erant capita portam hortÍ dÍligenter custÓdiÉbat. Opus igitur quod Eurystheus HerculÍ imperÁverat erat summae difficultÁtis, nÓn modo ob causÁs quÁs memorÁvimus, sed etiam quod HerculÉs omnÍnÓ ÍgnÓrÁbat quÓ in locÓ hortus ille situs esset.

46. HERCULES ASKS AID OF ATLAS

HerculÉs quamquam quiÉtem vehementer cupiÉbat, tamen EurystheÓ pÁrÉre cÓnstituit, et simul ac iÚssa Éius accÉpit, proficÍscÍ mÁtÚrÁvit. Á multÍs mercÁtÓribus quaesÍverat quÓ in locÓ HesperidÉs habitÁrent, nihil tamen certum reperÍre potuerat. FrÚstrÁ per multÁs terrÁs iter fÉcit et multa perÍcula subiit; tandem, cum in hÍs itineribus tÓtum annum cÓnsÚmpsisset, ad extrÉmam partem orbis terrÁrum, quae proxima est ÓceanÓ, pervÉnit. HÍc stÁbat vir quÍdam, nomine AtlÁs, ingentÍ mÁgnitÚdine corporis, quÍ caelum (ita trÁditum est) umerÍs suÍs sustinÉbat, nÉ in terram dÉcideret. HerculÉs tantÁs vÍrÍs mÁgnopere mÍrÁtus statim in conloquium cum Atlante vÉnit, et cum causam itineris docuisset, auxilium ab eÓ petiit.

47. HERCULES BEARS UP THE HEAVENS

AtlÁs autem HerculÍ mÁximÉ prÓdesse potuit; ille enim cum ipse esset pater Hesperidum, certÓ scÍvit quÓ in locÓ esset hortus. Postquam igitur audÍvit quam ob causam HerculÉs vÉnisset, "Ipse," inquit, "ad hortum ÍbÓ et fÍliÁbus meÍs persuÁdÉbÓ ut pÓma suÁ sponte trÁdant." HerculÉs cum haec audÍret, mÁgnopere gÁvÍsus est; vim enim adhibÉre nÓluit, sÍ rÉs aliter fierÍ posset. CÓnstituit igitur oblÁtum auxilium accipere. AtlÁs tamen postulÁvit ut, dum ipse abesset, HerculÉs caelum umerÍs sustinÉret. HÓc autem negÓtium HerculÉs libenter suscÉpit, et quamquam rÉs erat summÍ labÓris, tÓtum pondus caelÍ continuÓs complÚrÍs diÉs sÓlus sustinÉbat.

48. THE RETURN OF ATLAS

AtlÁs intereÁ abierat et ad hortum Hesperidum, quÍ pauca mÍlia passuum aberat, sÉ quam celerrimÉ contulerat. EÓ cum vÉnisset, causam veniendÍ exposuit et fÍliÁs suÁs vehementer hortÁtus est ut pÓma trÁderent. Illae diÚ haerÉbant; nÓlÉbant enim hÓc facere, quod ab ipsÁ IÚnÓne (ita ut ante dictum est) hÓc mÚnus accÉpissent. AtlÁs tamen aliquandÓ iÍs persuÁsit ut sibi pÁrÉrent, et pÓma ad Herculem rettulit. HerculÉs intereÁ cum plÚrÍs diÉs exspectÁvisset neque Úllam fÁmam dÉ reditÚ Atlantis accÉpisset, hÁc morÁ graviter commÓtus est. Tandem quÍntÓ diÉ Atlantem vÍdit redeuntem, et mox mÁgnÓ cum gaudiÓ pÓma accÉpit; tum, postquam grÁtiÁs prÓ tantÓ beneficiÓ Égit, ad Graeciam proficÍscÍ mÁtÚrÁvit.

49. TWELFTH LABOR: CERBERUS THE THREE-HEADED DOG

Postquam aurea pÓma ad Eurystheum relÁta sunt, Únus modo relinquÉbÁtur É duodecim labÓribus quÓs PÝthia HerculÍ praecÉperat. Eurystheus autem cum Herculem mÁgnopere timÉret, eum in aliquem locum mittere volÉbat unde numquam redÍre posset. NegÓtium igitur eÍ dedit ut canem Cerberum ex OrcÓ in lÚcem traheret. HÓc opus omnium difficillimum erat, nÉmÓ enim umquam ex OrcÓ redierat. PraetereÁ Cerberus iste mÓnstrum erat horribilÍ speciÉ, cui tria erant capita serpentibus saevÍs cincta. Antequam tamen dÉ hÓc labÓre nÁrrÁmus, nÓn aliÉnum vidÉtur, quoniam dÉ OrcÓ mentiÓnem fÉcimus, pauca dÉ eÁ regiÓne prÓpÓnere.

50. CHARON'S FERRY

DÉ OrcÓ, quÍ Ídem HÁdÉs appellÁbÁtur, haec trÁduntur. Ut quisque dÉ vÍtÁ dÉcesserat, mÁnÉs Éius ad Orcum, sÉdem mortuÓrum, Á deÓ MercuriÓ dÉdÚcÉbantur. HÚius regiÓnis, quae sub terrÁ fuisse dÍcitur, rÉx erat PlÚtÓ, cui uxor erat PrÓserpina, Iovis et Cereris fÍlia. MÁnÉs igitur Á MercuriÓ dÉductÍ prÍmum ad rÍpam veniÉbant Stygis flÚminis, quÓ rÉgnum PlÚtÓnis continÉtur. HÓc trÁnsÍre necesse erat antequam in Orcum venÍre possent. Cum tamen in hÓc flÚmine nÚllus pÓns factus esset, mÁnÉs trÁnsvehÉbantur Á Charonte quÓdam, quÍ cum parvÁ scaphÁ ad rÍpam exspectÁbat. CharÓn prÓ hÓc officiÓ mercÉdem postulÁbat, neque quemquam, nisi hÓc praemium prius dedisset, trÁnsvehere volÉbat. Quam ob causam mÓs erat apud antÍquÓs nummum in Óre mortuÍ pÓnere eÓ cÓnsiliÓ, ut cum ad Stygem vÉnisset, pretium trÁiectÚs solvere posset. IÍ autem quÍ post mortem in terrÁ nÓn sepultÍ erant Stygem trÁnsÍre nÓn potuÉrunt, sed in rÍpÁ per centum annÓs errÁre coÁctÍ sunt; tum dÉmum Orcum intrÁre licuit.

51. THE REALM OF PLUTO

Ut autem mÁnÉs Stygem hÓc modÓ trÁnsierant, ad alterum veniÉbant flÚmen, quod LÉthÉ appellÁbÁtur. Ex hÓc flÚmine aquam bibere cÓgÉbantur; quod cum fÉcissent, rÉs omnÍs in vÍtÁ gestÁs É memoriÁ dÉpÓnÉbant. DÉnique ad sÉdem ipsÍus PlÚtÓnis veniÉbant, cÚius introitus Á cane CerberÓ custÓdiÉbÁtur. Ibi PlÚtÓ nigrÓ vestÍtÚ indÚtus cum uxÓre PrÓserpinÁ in soliÓ sedÉbat. StÁbant etiam nÓn procul ab eÓ locÓ tria alia solia, in quibus sedÉbant MÍnÓs, Rhadamanthus, Aeacusque, iÚdicÉs apud ÍnferÓs. HÍ mortuÍs iÚs dÍcÉbant et praemia poenÁsque cÓnstituÉbant. BonÍ enim in CampÓs ÉlysiÓs, sÉdem beÁtÓrum, veniÉbant; improbÍ autem in Tartarum mittÉbantur ac multÍs et variÍs suppliciÍs ibi excruciÁbantur.

52. HERCULES CROSSES THE STYX

HerculÉs postquam imperia EurystheÍ accÉpit, in LacÓniam ad Taenarum statim sÉ contulit; ibi enim spÉlunca erat ingentÍ mÁgnitÚdine, per quam, ut trÁdÉbÁtur, hominÉs ad Orcum dÉscendÉbant. EÓ cum vÉnisset, ex incolÍs quaesÍvit quÓ in locÓ spÉlunca illa sita esset; quod cum cÓgnÓvisset, sine morÁ dÉscendere cÓnstituit. Nec tamen sÓlus hÓc iter faciÉbat, Mercurius enim et Minerva sÉ eÍ sociÓs adiÚnxerant. Ubi ad rÍpam Stygis vÉnit, HerculÉs scapham Charontis cÓnscendit, ut ad ÚlteriÓrem rÍpam trÁnsÍret. Cum tamen HerculÉs vir esset ingentÍ mÁgnitÚdine corporis, CharÓn solvere nÓlÉbat; mÁgnopere enim verÉbÁtur nÉ scapha sua tantÓ pondere onerÁta in mediÓ flÚmine mergerÉtur. Tandem tamen minÍs Herculis territus CharÓn scapham solvit, et eum incolumem ad ÚlteriÓrem rÍpam perdÚxit.

53. THE LAST LABOR IS ACCOMPLISHED

Postquam flÚmen Stygem hÓc modÓ trÁnsiit, HerculÉs in sÉdem ipsÍus PlÚtÓnis vÉnit; et postquam causam veniendÍ docuit, ab eÓ petÍvit ut Cerberum auferre sibi licÉret. PlÚtÓ, quÍ dÉ Hercule fÁmam accÉperat, eum benÍgnÉ excÉpit, et facultÁtem quam ille petÉbat libenter dedit. PostulÁvit tamen ut HerculÉs ipse, cum imperÁta EurystheÍ fÉcisset, Cerberum in Orcum rÚrsus redÚceret. HerculÉs hÓc pollicitus est, et Cerberum, quem nÓn sine mÁgnÓ perÍculÓ manibus prehenderat, summÓ cum labÓre ex OrcÓ in lÚcem et ad urbem EurystheÍ trÁxit. EÓ cum vÉnisset, tantus timor animum EurystheÍ occupÁvit ut ex ÁtriÓ statim refÚgerit; cum autem paulum sÉ ex timÓre recÉpisset, multÍs cum lacrimÍs obsecrÁvit Herculem ut mÓnstrum sine morÁ in Orcum redÚceret. SÍc contrÁ omnium opÍniÓnem duodecim illÍ labÓrÉs quÓs PÝthia praecÉperat intrÁ duodecim annÓs cÓnfectÍ sunt; quae cum ita essent, HerculÉs servitÚte tandem lÍberÁtus mÁgnÓ cum gaudiÓ ThÉbÁs rediit.

54. THE CENTAUR NESSUS

PosteÁ HerculÉs multa alia praeclÁra perfÉcit, quae nunc perscrÍbere longum est. Tandem iam aetÁte prÓvectus DÉianÍram, OeneÍ fÍliam, in mÁtrimÓnium dÚxit; post tamen trÍs annÓs accidit ut puerum quendam, cui nÓmen erat Eunomus, cÁsÚ occÍderit. Cum autem mÓs esset ut sÍ quis hominem cÁsÚ occÍdisset, in exsilium Íret, HerculÉs cum uxÓre suÁ É fÍnibus Éius cÍvitÁtis exÍre mÁtÚrÁvit. Dum tamen iter faciunt, ad flÚmen quoddam pervÉnÉrunt in quÓ nÚllus pÓns erat; et dum quaerunt quÓnam modÓ flÚmen trÁnseant, accurrit centaurus Nessus, quÍ viÁtÓribus auxilium obtulit. HerculÉs igitur uxÓrem suam in tergum NessÍ imposuit; tum ipse flÚmen trÁnÁvit. Nessus autem paulum in aquam prÓgressus ad rÍpam subitÓ revertÉbÁtur et DÉianÍram auferre cÓnÁbÁtur. Quod cum animadvertisset HerculÉs, ÍrÁ graviter commÓtus arcum intendit et pectus NessÍ sagittÁ trÁnsfÍxit.

55. THE POISONED ROBE

Nessus igitur sagittÁ Herculis trÁnsfÍxus moriÉns humÍ iacÉbat; at nÉ occÁsiÓnem suÍ ulcÍscendÍ dÍmitteret, ita locÚtus est: "TÚ, DÉianÍra, verba morientis audÍ. SÍ amÓrem marÍtÍ tuÍ cÓnservÁre vÍs, hunc sanguinem quÍ nunc É pectore meÓ effunditur sÚme ac repÓne; tum, sÍ umquam in suspÍciÓnem tibi vÉnerit, vestem marÍtÍ hÓc sanguine ÍnficiÉs." Haec locÚtus Nessus animam efflÁvit; DÉianÍra autem nihil malÍ suspicÁta imperÁta fÉcit. PaulÓ post HerculÉs bellum contrÁ Eurytum, rÉgem Oechaliae, suscÉpit; et cum rÉgem ipsum cum fÍliÍs interfÉcisset, IolÉn Éius fÍliam captÍvam sÉcum redÚxit. Antequam tamen domum vÉnit, nÁvem ad CÉnaeum prÓmunturium appulit, et in terram Égressus Áram cÓnstituit, ut IovÍ sacrificÁret. Dum tamen sacrificium parat, Licham comitem suum domum mÍsit, quÍ vestem albam referret; mÓs enim erat apud antÍquÓs, dum sacrificia facerent, albam vestem gerere. At DÉianÍra verita nÉ HerculÉs amÓrem ergÁ IolÉn habÉret, vestem priusquam Lichae dedit, sanguine NessÍ ÍnfÉcit.

[Illustration: HERCULES, NESSUS, AND DEJANIRA]

56. THE DEATH OF HERCULES

HerculÉs nihil malÍ suspicÁns vestem quam LichÁs attulerat statim induit; paulÓ post tamen dolÓrem per omnia membra sÉnsit, et quae causa esset Éius reÍ mÁgnopere mirÁbÁtur. DolÓre paene exanimÁtus vestem dÉtrahere cÓnÁtus est; illa tamen in corpore haesit, neque ÚllÓ modÓ abscindÍ potuit. Tum dÉmum HerculÉs quasi furÓre impulsus in montem Octam sÉ contulit, et in rogum, quem summÁ celeritÁte exstrÚxit, sÉ imposuit. HÓc cum fÉcisset, eÓs quÍ circumstÁbant ÓrÁvit ut rogum quam celerrimÉ succenderent. OmnÉs diÚ recÚsÁbant; tandem tamen pÁstor quÍdam ad misericordiam inductus Ígnem subdidit. Tum, dum omnia fÚmÓ obscÚrantur, HerculÉs dÉnsÁ nÚbe vÉlÁtus Á Iove in Olympum abreptus est.