Tial, morgaue, tio efektivigis. Kun la belegeco kaj lukso, kiuj tiatempe akompanis militajn aferojn, la kavaliraro, rajdante antau la militistaro, inter kiu estis Henriko, alvenis antau la pordega fortikajo. La kradega barilo levigis. La urbestraro, areto da urbanoj, kaj la urbestro—Tomaso Mitton—portante longan bluan robon, kaj liaj kunestroj kaj partianoj, sekvata ambauflanke de honor-gvardio de du vicoj da soldatoj, ciu tenante halebardon, elvenis ekster la pordego.

La kradego mallevigis. Kvankam tiu ci okazis ekster la pordegoj, la ceremonio estis videbla el multaj hom-plenaj fenestroj de la cirkau-urbaj domoj apud la pordego, kie devis logi ciuj neburgoj kaj alilanduloj.

Kiam liaj du lakeetoj metis sur tero matraseton kaj, genufleksinte, tenis la angulojn de la kapkuseno, la inda urbestro kiel eble plej majeste kusigis apogante sin sur kubuto, kaj serioze rigardis la junan Grafon Henrikon.

Doninte la kondukilon de sia gaje kaj blazone drapirata cevalo al pagio, la Grafo, vestata de brileganta blua stala armajo, sed kun ortuka supervesto kaj velura capo malsupreniris sur la (por bonveno flor-kovratan) teron kaj, inter kelkaj el liaj altrangaj kunuloj, promenis al la kusejo de Tomaso Mitton, kaj kun humila kaj bonsenta mieno suprepasis la gravan kaj konsciencan Urbestron, kaj per tio savis lian valoran juron.

Tio farite, la kradego tuj levigis, procesio formigis kaj, sub pluveto de floroj—precipe rugaj, kiuj signifis la Lankastrian devenon kaj heredecon de la estonta rego,—la amaso sin turnis urben.

Henriko, rajdante sian belegan kremkoloran cevalon, igis la fokuso de granda bonvena aplaudado de la goja popolo kiu salutis lin per krioj de: "Dio bone progresigu cin" kaj, por la unua fojo, liaj oreloj ricevis tiun ravan krion: "Dio savu nian Regon."

Henriko gaste restis nur unu nokton en domo, kiu ankorau staras.

Historio rakontas al ni, ke li tiam preteriris, kaj, unu semajno poste, sur la batalkampo, li kronigis anstatau la jusmortinta Ricardo III.

(Block reproduced by kind permission of Messrs. Meisenbach & Co.).

VIVIENO.

Duparta Ferakonto de E. W.

[Parto II.].—La korteganoj tre ekscitigis; ciuj la kavaliroj de la Ronda Tablo invitigis por partopreni je la memorinda okazo. Oni cie kaj ciam parolis pri gravaj solenaj gloraj vidajoj, dancoj, ludoj, kursoj, pri bravec-provoj kaj batal-lerteco inter fortaj herooj, pri kunkurenco inter belulinoj rilate al juveloj, vestoj kaj antaueco. Tiel okazis ke tute sen rimarko aperis en la kortego orfulino, zorgatulino de la princo. Estis nia Vivieno, iom plibeliginta je formo kaj moroj, de la tempo kiam si, plorante forprenigis de la hejmo de sia infaneco. La klaraj bluaj okuloj nun havis marverdan nuancon, kaj ombrigis per longaj okulharoj preskau nigraj. Siaj iam blondaj, libere defalantaj haroj nun alformis kvazau duoblan nigra-rugan kronon cirkau sia malgranda kapo. Sia voco estis klara kaj dolca, sed estis malpli sincera, malpli korega. Efektive la novaj longaj roboj embarasis sin. Baldau kelkaj nejunaj kavaliroj, altiritaj per sia modesta silento, atente rigardis sin, kaj eltrovis, ke si havis trajtojn kaj vizajkoloron pli delikatajn ol tiuj de la plej adoritaj belulinoj de la kortego. Kompreneble ili esprimis al si sian admiron, egale kompreneble si plezure audis kaj ridetis.

De tiu tempo ciuj kavaliroj amindumis sin, kaj kredis reciprokan la senton.

Tamen Vivieno ne estis felica; kaj si ec deziris morti, tiel akraj estis la jaluzoj de la antaue adoritaj belulinoj.

Unu tagon la mondfama profeto Merlin vizitis la regon, kaj havis solenan akcepton. Ciuj vidis en li la plej grandan konsilanton kaj defendanton de la nacio. Vivieno vidis nur viron malgrandan, havantan perfektajn trajtojn, fergrizajn harojn, longan barbon, okulojn dubelumajn kaj abstraktan vizagesprimon. Si atendis ian mienon adorindan, formon suprehoman pro gracia majesteco. Tamen, post malmultaj tagoj, si ne povis plu gui la spritemajn parolojn de la cirkaustarantoj, sed nur volis audi unu vocon, esti sola por gin auskulti.

Unu vesperon subite ekrigardanta, si vidis la okulojn de Merlin fiksatajn sur si kun esprimo de akra sercado. Kviete si toleris lian rigardegon kaj volonte si redonis rigardon plenan je la plej gentila, respektega amo. Post tiu tago ili estis geamikoj. Rajdante, promenante au ce la regaj salonoj, li estis ciam apud si, kaj malicaj enviemaj korteganoj korege ridis vidi la profeton ensorcitan de "senkora koketulino." Ilia mokado cagrenis nek la profeton, nek Vivienon. Ciutage si farigis pli felica, si povis cion ami en tero kaj cielo, mem la malsagojn kaj malbonojn. Si amegis sian belegan landon kaj—senlima feliceco kaj eterna—si tiom amis Merlin, ke si neniam pensis al la amo de Merlin; neniam si demandis: Cu mi estas amata de li?

[Parto III.].—Denove estas grandega ekscitego en la kortego de Princo Arthur, ne plu pro regaj vizitantoj kaj publika gajeco, sed pro teruraj dangeroj kaj pro la rimedoj por savi la liberecon al la lando, la honoron al la batalantoj, kaj la vivon al la popolo. La barbaroj, senfidaj Sisnahoj, idolanoj, homoj senhejmaj, senteraj, neamataj de siaj kunlogantoj, nomaduloj: tiuj ci, per glavo kaj glaveto, fajro kaj perfido, penadas venki aliajn landojn. Ofte venkitaj, ofte forpelitaj, ili ciam pli multnombre revenadis kaj malrapide estis akirantaj la tutan insulon. La kavaliroj de la Ronda Tablo kaj siaj samlandanoj heroe bataladis, sed la glora malmulto devas necese cedi al la multoj, kiuj ne devis zorgi pri virinoj kaj infanoj. Nun la fino proksimigis. Jam sendis Arthur kaj Merlin tempo post tempo en transmarajn landojn tiom da nebatalantoj kiom la sipoj povis enhavi. Nun oni bezonis savi ciujn, kiuj restis en dangero gis la reveno de la sipoj.

La profeto havis multajn amikojn inter la Feoj, li sciis kie trovi grandajn subterajn kavernojn, kie sencese fluas puraj riveretoj, kaj en kies proksimeco kreskas fruktoj, grenoj kaj radikoj. La ceestado de tiom da homoj ja nekonvenis al la feoj, sed la feoj, kaj precipe la feinoj, estas treege patramaj. Ili neniam deziras forlasi sian landon, ili avidas nek oron nek argenton; en siaj spertaj magiaj manoj la arbaroj farigas multe pli belaj ol smeraldoj, pli multekostaj ol rubenoj. Ili honoris kaj amegis la venkitajn defendantojn de la Kimrujo. Sed la feoj sciis ke inter tiuj estis perfiduloj, pagitaj de la Sisnahoj. Tial ili devigis Merlin juri solene neniam diri la sekreton de la kavernoj krom al unu sola estajo; kun ilia konsento, ili konfidis gin al la duonfeino Vivieno.

Nun si estis plene okupata, tage rajdante, sekvita de juna cevalisto, al malproksimaj vilagetoj por instrui la logantojn cion, kion ili devos fari, nome sin pretigi por rapida forkuro; ciam observi la supron de la monteto de Merlin, kaj tie vidinte lumturfajro, tuj marsi tien kun ciuj porteblajoj. Nokte si helpis malsanulinojn, konsolis malfeliculinojn, kaj kuragigis timulojn.

Fine alvenis la fatala tago. Matene marsis la Princo kun la pluparto de la kavaliroj por kontraubatali la Sisnahojn el la oriento, morgaue marsos la aliaj, sub Merlin, kontrau alia bandego, el la nordo. Vivieno ricevis la lastajn ordonojn de la profeto, kun lia beno. Si diris al li adiau kaj iris returnen al la palaco. Lacega, si sin kusis; apenau dorminte, si ekvekigis pro brilega lumo, kiu montris al si tri feinojn. Unu diris: "Venu tuj kun ni, au Merlin mortos!" Sen prokrasto, sen dubo, si eksaltis, jetis sur sin nigran mantelon kaj silente akompanis ilin. Voje, si sciigis, ke bando da armataj viroj jam cirkauis la monteton en kiu li estas ce la lumturo kaj, ne kuraginte supreniri en lokon ensorcitan, ili atendas lian malsupreniron. Nenia feo povis averti ilin, car la monteto fermigis kontrau ciuj nehomaj estajoj krom la cielaj angeloj; sed la Kristana bapto de Vivieno sin ebligos eniri mem en la lokon plej sekretan. Si sola povas savi la vivon tiel necesegan al la tuta nacio; si perdos eble sian propran vivon, tamen si savos sian popolon.

Vivieno konsentis. Si ricevis de la feinoj du teksajojn tiel delikataj kiel araneajo, kaj audis ilian instruon. Si devos trovi Merlin en malgranda observatorio apud la lumturo, sciigi al li la venontan atakon, lin decidigi sin kasi en proksima nevidebla kaverno kaj juri solene, ke li tie restos gis la reveno de la Princo. Se li tute ne volus tiel lasi sian oficon, Vivieno devos jeti sur lian vizagon la bluan teksajon, kiu lin tuj dormigos, je dormado kiu dauros dum centjaroj, se li ne vekigus per carmo pli potenca. Pro tio la teksajo ruga! Ciuj el la feinoj ripetis: "Vualo blua por dormigi, vualo ruga por vekigi!" kaj subite malaperis.

Sola kaj laca, Vivieno alvenis al la monteto. Si vidis la armatajn gardantojn kaj diris, "Mi alportas depeson al la Estro." Ili sin permesis trapasi. Por ke neniu povu sekvi siajn piedsignojn si lasis la vojeton kaj baraktis tra dornoj kaj arbetajoj gis si alvenis kun manoj kaj piedoj kontuzaj kaj sangaj al la observatorio. Merlin dormis. Audinte sian vocon, li eksaltis kaj, audinte sian tutan rakonton respondis: "Adiau, iru en la kavernon, tie restu gis mi estos kondukinta al la batalon la virojn armatajn, kaj poste reiri en la palacon." "Pro amo de la nacio, cin savu, mia patro, ci estas la sola espero de nia patrujo."

Decide li diris, "Vi vin trompas, filino mia, neniu estas iam necesega, kiam venos la horo Dio sendas la viron. Adiau!" Tiam sciis Vivieno ke la virta sagulo neniam cedos. Ekgemante, si pregis: "Pardonu al mi, patro mia, ke mi cin tentis. Donu al mi unu solan kison, car eble ni nin neniam revidos." Malrapide, sancelige, liaj lipoj tusas sian frunton; vibro de feliceco fortigis siajn brakojn. Subite al li cirkaupreninte la kolon, si jetis de poste la bluan vualon super lia kapo, kaj lin helpis atingi segon. Konfuza, si staris rigardanta la belegan vizagon dormantan. Subite brila lumo blindigis sin, triumfaj krioj surdigis sin, la tero tremis kaj fendigis, vento el profundejo sin ekkaptis, turnigadis kaj sensentan aljetis sur la teron.

Morgaue Vivieno kondukis palajn forkurantojn al la kavernoj. Vespere, ellacigita, si dormadis.

Dum multaj centjaroj la sklavigaj Kimroj komfortigis pro la kredo ke Merlin revivos por ilia reliberigo.

Kia estis la sorto de Vivieno? Neniu scias, estas ne grave! Si ja estas nekompatinda, car si guis grandegan felicecon.

KIAM EKFLORADAS REZEDOJ.

Pentrajeto el Rusa Litvujo.

Originale en Esperanto, verkita de Osip Ivanovic Elleder.

Mi memoras la unuan renkonton de Leonid Leonidovic kun la freneza knabino. Tio estis en printempo post lia alveno. Li venis en nian Litvan angulon en malfrua autuno en monato Novembro. Negojn ni havis tiam ankorau ne multajn sed la frostoj estis jam severaj, tial la frenezulino estis jam antau kelkaj semajnoj forkondukita de sia sidejo. Mi konatigis najbarmaniere kun Leonid Leonidovic kaj ni ofte iris kune promenadi au casadi. Mi estas granda admiranto de la naturo kaj Leonid Leonidovic konis tiel bone ciujn naturaperajojn, kaj kvankam li ne volonte paroladis, tamen cio, kion li rakontadis, estis ciam interesinda; mi tial plezure akompanadis lin. Tiamaniere ni konatigis kaj kunamikigis.

Pasis la vintro, venis printempo, alflugis birdaroj. Ciuvespere el la proksima arbaro eksonadis nun lautaj melodiaj fajfadoj de turdoj kaj merloj kaj apud cia marceto vagadis rugtibiaj cikonioj. Unu tagon en Aprilo estis venta, malagrabla vetero, sed post mezatago, je la kvara horo, la vento tute kvietigis, farigis pli varme kaj mi foriris por fari la promenadon tra la arbetajo, kies fondo nun estis kovrita per amasoj de cielbluaj hepatikoj kaj blankaj anemonoj, parte origita per steletoj de flavaj gageoj (gagea lutea) au sur malseketajoj per largfoliaj hrisosplenioj (Chrysosplenium atternifolium).—Admirante tiun ci tapison de raviganta carmeco, kun kiu nevideblaj spiritoj por festo fianca nun ornamigis la teron, mi tie renkontis Leonid Leonidovic, kaj ni kune longe promenis auskultante la vocojn de reviviginta naturo audataj cie: el la tero, el akvoj, en la aero, de ciuj sennombraj folioburgonoj. Cie oni sentis la spiron de juna mistera vivo. Cio tio videble bonfarante efikis je la spirita stato de mia akompananto, li farigis pli parolema kaj la malgoja trajto, kiun oni ciam en lia vizago vidis, estis nun malpli rimarkema ol kutime.

La luno jam klare lumis kiam ni venis al la bordo de Sesupo, jen subite eksonis de ne tre malproksime, kvazau el nuboj cielaj elirante, la kantado de la frenezulino.

Kiel argentaj vocoj de harpo eksonoris tra la silenta nokto la kanto portata de kvietaj printempaj aerondoj—jen proksimigante, jen ree malaperante, nun laute, gis fine, malrapide iom post iom disfluigante en la trankvila malproksimeco gi ekmortigis. Si kantis kanton pri malfelicaj geamantoj kaj sendireblan sopiron kaj maldolcegan plendon de juna knabino, kies amatulo estas deviginta restadi malproksime kaj nur per "marga gromateli" (multkolora letereto) povas konsoligi sian knabinon, esprimis la strofo jus eksonanta:

Ni haltis kaj auskultis:

... balto dobile-e-e-e redonita de eho sajnis vibri kaj tremeti cie en la aero.

Leonid Leonidovic demandeme ekrigardis min.

"Kio estas tio?" diris li post unuminuta silentado mallaute, kaj lia voco sajnis iom malcerta.

"Litva kanto," rediris mi.

"Kaj la mistera kantistino?"

"Estas kompatinda frenezulino," kaj mi rakontis al li kion mi sciis pri si.

Li auskultis min tre atenteme kaj mi rimarkis kiel li dum mia rakonto kelkfoje nevole ektremetis.

Kiam mi finigis ekdemandis mi: "Cu vi volas vidi la frenezan knabinon? Si sidas ne tre malproksime de ci tie sur la alta stono apud la rivero."

"Ne!" diris li rapide, "mi ne deziras vidi sin."

Liaj vortoj sonis kontrau kutime malmole, ja preskau malamike. Liaj vangoj estis iom rugigintaj kiam li diris: "Farigis jam tro malfrue, mi devas iri hejmen; bonan nokton!" kaj ne atendinte mian resaluton, kun rapidaj pasoj li malproksimigis.

Pasis kelkaj semajnoj post la rakontita okazo. Leonid Leonidovic mi nenie trovadis. Al kutimaj vesperpromenadoj li ne alvenadis, kaj mi, estinte tage tre okupata, ne povis elserci lin, tial mi nenion sciis pri lia farto. Unu dimancon mi fine decidis viziti lin sed alveninte en lian hejmon mi trovis domon fermitan kaj sensukcese mi devis reveni hejmen.

Tagoj post tagoj foriradis, jam de longe estis hirundoj revenintaj al siaj antaujaraj nestoj, en la arbaro kriadis kukoloj laute sian nomon, el la densajoj de Sesupa-bordo eksonadis dolcaj kantoj de najtingaloj. Sur fondo de arbetajo jam malaperis anemonoj kaj hepatikoj, aliaj kreskajoj anstatauis ilin: pli altaj, pli luksaj levigadis ili fiere siajn florkapetojn, malestime malsuprenrigardante je la modestaj, nun velkigantaj, infanetoj de frua printempo. De mia amiko mi nenion audis.

Venis tagoj sunplenaj, la kukoloj jam cesis kriadi, en la grenkampoj ekfloris bluaj cejanoj, kaj kiel helaj flametoj lumigis inter la trunkaro rugaj floroj de kamppapavoj. De mallargaj kamplimetoj alportadis ventspiro odoron de timianoj kaj en mia gardeno ekflorantaj rezedoj dolcigadis la aeron de vasta cirkauajo kun sia raviganta bonodoro. ... La norda somero kun sia varmeco, kun siaj carmoj kaj turmentoj estis veninta.

Mi en tia tempo ofte forestadis de mia hejmo, ankau mi havis multe por fari, tial mi ne posedis libertempon por aliaj aferoj. Mian homoevitantan amikon mi ne vidadis, kaj tial mi estis lin iom forgesinta.

"...Rezedoj miaj karegaj rezedoj kiom mi amas vin, carmegaj, dolcaj floretoj kiom vi estas karaj al mia koro, amataj, mi eksalutas vin; mi benas vin mil—milfoje!" Tiujn vortojn per de profunda pasio tremanta voco elparolitajn, audis mi foje vespere kiam mi okaze eniris en la parton de mia gardeno, kiu estas pli malproksima de mia domo kaj kien ordinare en tia malfrua horo neniu venadis. Mi haltis kaj auskultis atente, la voco sajnis al mi konata. Kiu estas tie? demandis mi min mem ekmirigite. Jen ree mi audis:

"Kresku, floru, odoru, vi estas ja siaj favoruloj. Ho! se la vento povus forporti vian dolcegan spiron kune kun miaj salutoj al si, malproksimen, malproksimen," jen la voco eksilentis, la parolanto devis esti min rimarkinta.

"Leonid Leonidovic!" mi elvokis, kaj kun malmultaj grandaj pasoj mi estis ce la barilo de gardeno.

Aliflanke, duone kasigite per elkreskitaj tie densaj siringoj, genue staris sur la herbajo mia amiko. Lia capelo kusis apud li sur la tero, liaj brakoj estis etenditaj tra la paliseroj de barilo: kvazau li volas cirkaupreni iun; li estis ankorau pli pala ol kutime kaj tremis de ekscitigo.

"Leonid Leonidovic! granda Dio kio estas al vi?" elvokis mi, "parolu, diru al mi kara amiko!" kaj kun granda salto super barilo mi estis apud li.

"Ho!" ekgemis li, "pardonu, mi petegas ... mi nenion ... mi nur estis ... mi volis ..." konfuze balbutis li, sin levigante kaj timeteme cirkaurigardante "mi nur admiris viajn florojn, ili estas tiel belaj ... mi tre amas rezedojn," aldonis li fine pli kurage.

"Nu mia kara amiko," rapidis mi rediri por maskigi lian videblan konfuzigon, "kiel mi gojas vin ree foje vidi, ni tiel longe ne kunvenis, kiel vi fartas? Sed nun mi ne lasos vin, vi devas iri kune kun mi, ni hodiau vespermangos kune," kaj prenante lin sub la brako ni eniris en mian cambron. Alveninte tien li rakontis ke li lasttempe iomete malsanigis kaj pro tio ne povis daurigi nian interkomunikajon, ankau ke li nun estas pli okupata car li skribas artikolon en ia scienca jurnalo. Tiel kaj simile li penadis pravigi sian longan forestadon, sed mi ekkonis, ke cio dirita ne estis la vera kauzo, car li seninterrompe balbutigis kaj rugigis. Li ne estis lerninta mensogi, mia kara Leonid Leonidovic.

Iom post iom mia amiko retrovigis, li farigis pli certa, kaj kiam li malfrue adiaudiris devis li promesi, ke li baldau ree venos por guadi la bonodoron de liaj amataj floroj.

De nun Leonid Leonidovic ofte alvenadis, kaj forirante li ciam portadis fresan rezedbukedon kun si.

De ia tempo komencis cirkuladi famoj: ke la frenezulino trovis nun kolegon. Kolonistoj kiuj nokte kaptis fisojn en la Sesupo rimarkis, ke sube ce la granda stono staras ia viro dum tutaj horoj se ne ec dum tutaj noktoj. Ankau malfruigitaj terlaboristoj vidis ofte vespere Leonid Leonidovic kiel li iris tra la kamparoj en direkto de la rivero, kaj oni supozis ke li, kaj la nokta gasto ce granda stono estas sama persono.

Mi tion ne volis kredi, sed, foje casante, mi preteriris la sidejon de la freneza knabino kaj mi vidis ke sur la stonplato kusas fresaj rezedbukedoj, tiuj samaj kiujn mia amiko el mia gardeno portadis hejmen. Efektive samaj rezedbukedoj! Mi estis multe ekmirigita.

Kiam mi foje kun Leonid Leonidovic kunvenis mi tial intence tusis la temon pri la freneza knabino kaj diris ke nun baldau venos la tempo kiam mallautigos siaj kantoj car la vintro alproksimigas. Tute kontrau mia atendo mia amiko auskultis mian parolon kun trankvila mieno; li ec ne konfuzigis kiam mi rakontis, ke mi vidis rezedbukedojn sur la stono kusantajn kaj nur ce la vortoj, ke la noktaj kantoj nun baldau mallautigos mi rimarkis, ke lia vizago malklarigis, kaj videbla malgajeco speguligis en liaj trajtoj. Post mallonga silentado li rediris:

"Jes, mi devas konfesi ke mi kutimigis, kaj ke mi nun ofte auskultadas la kantojn de kompatinda knabino—li ciam evitadis la vorton Frenezulino—kiuj tiel sopireme, tiel kortusante eksonadas tra la nokta trankvileco. Si estas malfeliculino kaj sia sorto estas certe terura, sed dume si povas restadi sub la pura cielo en la libera naturo, havante siajn florojn kaj siajn kantojn: si estas certe felica, eble pli felica ol tiuj kiuj posedas nenion krom—sopiro, brula sopiro je la feliceco: tiom por ili karega, kiom ne atingebla, egale kiel neatingebla estadas por sola nokta migrulo la brila stelo sur ciela firmamento...."

"Mi kore bedauros kiam mallautigos la nokta kantistino car tiam sia kantado mankos al mi, sed ankorau pli mi bedauros sin mem, ke si estos devigita forlasi sian verdan sidejon kaj restadi en surda putra cambreto por longa vintra sezono. Kompatindulino, tiam ankau si perdos cion kion si amis!"

Li eksilentigis—"Kaj tamen" daurigis li poste, "por si revenos la printempo, ekfloros ree la rozoj, si ree ekkantos, por si restadas la espero. Ekzistas homoj pli malfelicaj ol tiu ci knabino!" aldonis li pli mallaute, kvazau nur por si mem.

Post tiu parolo restis Leonid Leonidovic nur ankorau mallonge ce mi, li diris cetere ke, car la noktan kantistinon la floroj tiom felicigadas li, por plezurigi sin, alportadis kelkafoje bukedon por si.

Ni adiaudiris.

Finota.