Humano capiti cervicem PiÉlor equinam Jungere si velit, & varias inducere plumas, Undiq; collatis membris, ut turpiter atrum Definat in piscem mulier formosa superne: Spectatum admissi, risum teneatis, amici? Credite, Pisones, isti tabulÆ fore librum Persimilem, cujus, velit Ægri somnia, vanÆ Fingentur species. Pictoribus atq; Poetis Quidlibet audendi semper fuit Æqua potestas; Scimus, & hanc veniam petimusq; damusq; vicissim: Sed non ut placidis coeant immitia, non ut Serpentes avibus geminentur, tigribus agni. Incoeptis gravibus plerumq; & magna professis Purpureus late qui splendeat unus & alter Assuitur pannus, cum lucus & ara DianÆ, Aut properantis aquÆ per amÆnos ambitus agros, Aut flumen Rhenum, aut pluvius describitur arcus; Sed nunc non erar his locus: & fortasse cupressum, Scis simulare, quid hoc, si fractis enatat exspes Navibus, Ære dato qui pingitur? amphora cÆpit Institui, currente rota cur urceus exit? Deniq; sit quidvis simplex duntaxat & unum. Decipimur specie recti; brevis esse laboro, Obscurus fio: sectantem lÆvia, nervi Deficiunt animique: professus grandia, turget. Qui variare cupit rem prodigialiter unam Delphinum sylvis appingit, fluctibus aprum. In vitium ducit culpÆ fuga, si caret arte. Æmilium circa ludum faber imus & ungues Exprimet, & molles imitabitur ore capillos; Infelix operis summa, quia ponere totum Nesciet; hunc ego me, si quid componere curem, Non magis esse velim, quam pravo vivere naso Spectandum nigris oculis nigroq; capillo. Sumite materiam vestris, qui scribitis, Æquam Viribus; & versate diu, quid ferre recusent, Quid valeant humeri: cui lecta potenter erit res, Nec facundia deseret hunc nec lucidus ordo. Ordinis hÆc virtus erit & venus, aut ego fallor, Ut jam nunc dicat jam nunc debentia dici: Pleraq; differat, & prÆsens in tempus omittat. Dixeris egregie, notum si callida verbum Reddiderit junctura novum; si forte necesse est Indiciis monstrare recentibus abdita rerum Fingere cinctutis non exaudita Cethegis Continget, dabiturq; licentia sumpta pudenter Et nova sictaq; nuper habebunt verba fidem, si GrÆco fonte cadant. —licuit, semperque licebit Signatum prÆsente nota procudere nomen. Ut SylvÆ foliis pronos mutantur in annos: Prima cadunt, ita verborum vetus interit Ætas, Debemur morti nos nostraq; sive receptus Terra Neptunus classes aquilonibus arcet, Regis opus, sterilisve diu palus aptaque remis Vicinas urbes alit & grave sentit aratrum. Seu cursum mutavit iniquum frugibus amnis Doctus iter melius; mortalia facta peribunt, Nedum sermonum stet honos & gratia vivax. Multa renascentur quÆ jam cecidere, cadentq; QuÆ nunc sunt in honore vocabula, si volet usus, Quem penes arbitrium est & jus norma loquendi. Res gestÆ regumq; ducumq; & tristia bella Quo scribi possent numero, monstravit Homerus. Versibus impariter junctis querimonia primum, Post etiam voti inclusa est voti sententia compos. Quis tamen exiguos elegos emiserit auctor Grammatici certant, & adhuc sub judice lis est. Musa dedit fidibus Divos puerosq; Deorum, Et pugilem victorem, & equum certamine primum, Et juvenum curas, & libera vina referre. Descriptas servare vices operumq; colores Cur ego si nequeo ignoroq;, poeta salutor? Cur nescire pudens prave quam discere malo? Versibus exponi tragicis res comica nonvult Indignatur item privatis ac prope socco Dignis carminibus narrari cÆna ThyestÆ, Interdum tamen & vocem ComÆdia tollit, Iratusq; Chremes tumido delitigat ore. Telephus & Peleus, cum pauper & exul uterq;, Projicit ampullas & sesqui pedalia verba. Non satis est pulchra esse Poemata, dulcia sunto. Ut ridentibus arrident, ita flentibus adflent Humani vultus; si vis me flere, dolendum est Primum ipsi tibi: tunc tua me infortunia lÆdent Telephe, vel Peleu; male si mandata loqueris, Aut dormitabo aut ridebo. Format enim Natura prius nos intus ad omnem Fortunarum habitum, &c. Post effert animi motus interprete Lingua tristia mÆstum Vultum verba decent, &c. Si dicentis erunt fortunis absona dicta, Romani tollent equites peditesq; cachinnum. Intererit multum Divusne loquetur, an Heros: Mercatorne vagus, cultorne virentis agelli: Colchus, an Assyrius: Thebis nutritus, an Argis. Aut famam sequere, aut sibi convenientia finge Scriptor; honoratum si forte reponis Achillem, Impiger, iracundus, inexorabilis, acer, Jura neget sibi nata, nihil non arroget armis; Sit Medea ferox invictaq;, flebilis Ino, Perfidus Ixion, Io vaga, tristis Orestes. Siquid inexpertum scenÆ committis, & audes Personam formare novam, servetur ad imum Qualis ab incÆpto processerit, & sibi constet. Difficile est proprie communia dicere: tuq; Rectius Iliacum carmen deducis in actus, Quam si proferres ignota indictaq; primus; Publica materies privati juris erit, si Nec circa vilem patulumq; moraberis orbem, Nec verbum verbo curabis reddere fidus Interpres, nec sic desilies imitator in arctum Unde pedem proferre pudor vetet aut operis lex. Nec sic incipies ut Scriptor Cyclicus olim. Fortunam Priami cantabo & nobile bellum; Quanto rectius hic qui nil molitur inepte, Dic mihi Musa virum captÆ post tempera TrojÆ Qui mores hominum multorum vidit & urbes. Non fumum ex fulgore, sed ex fumo dare lucem Cogitat: Quid dignum tanto feret hic promissor hiatu? Parturiunt montes, nascetur ridiculus mus. Nec reditum Diomedis ab interitu Meleagri, Nec gemino bellum Trojanum orditur ab ovo; —— & quÆ Desperat tractata nitescere posse, relinquit; Atq; ita mentitur, sic veris falsa remiscet Primo ne medium, medio ne discrepet imum. Tu quid ego & populus mecum desideret, audi; Si plausoris eges aulÆa manentis, & usq; Sessuri donec cantor, Vos plaudite, dicat, Ætatis cujusq; notandi sunt tibi mores, Mobilibusq; decor naturis dandus & annis. Reddere qui voces jam scit puer, & pede certo Signat humum, gestit paribus colludere, & iram Colligit ac ponit temere, & mutantur in horas. Imberbis juvenis, tandem custode remoto, Gaudet equis canibusq; & aprici gramine campi: Cereus in vitium flecti, monitoribus asper, Utilium tardus provisor, prodigus Æris, Sublimis, cupidusq; & amata relinquere pernix. Conversis studiis Ætas animusq; virilis QuÆrit opes & amicitias, infervit honori, Commisisse cavet quod mox mutare laboret. Multa senem circum veniunt incommoda, vel quod QuÆrit & inventis miser abstinet ac timet uti: Dilator, spe longus iners, avidusq; futuri, Difficilis, querulus, laudator temporis acti Se puero, censor castigatorq; minorum. Multa ferunt anni venientes commoda secum, Multa recedentes adimunt; ne forte viriles Mandentur juveni partes, pueroq; viriles, Semper in adjunctis Ævoq; morabimur aptis. Aut agitur res in Scenis, aut acta refertur; Segnius irritant aminos demissa per aures, Quam quÆ sunt oculis subjecta fidelibus, & quÆ Ipse sibit tradit Spectator. Quodcunq; ostendis mihi sic, incredulus odi. Neve minor, neu sit quinto productior actu Fabula, quÆ posci vult & spectata reponi; Nec Deus intersit, nisi dignus vindice nodus Inciderit, nec quarta loqui persona laboret. Actoris partes Chorus officiumq; virile Defendat: neu quid medios intercinat actus Quod non proposito conducat & hÆreat apte; Ille bonis faveatq; & concilietur amicis, Et regat iratos, & amet peccare timentes: Ille dapes laudet mensÆ brevis, ille salubrem Justitiam, legesq; & apertis otia portis; Ille tegat commissa, Deosq; precetur & oret Ut redeat miseris, abeat fortuna superbis. Tibia non, ut nunc, Orichalco vincta, tubÆq; Æmula, sed tenuis simplexq; foramine pauco, Aspirare & adesse choris erat utilis, &c. Postquam coepit agros extendere victor, & urbem Latior amplecti, muros, &c. Accessit numerisq; modisq; licentia major; Sic etiam fidibus voces crevere severis, Et tulit eloquium insolitum facundia prÆceps: Utiliumq; sagax rerum & divina futuri Sortilegis non discrepuit sententia Delphis. Carmine qui tragico vilem certavit ob hircum Incolumi gravitate jocum tentavit, eo quod Illecebris erat & grata novitate morandus Spectator, functusq; sacris, & potus, & exlex. Effutire leves indigna Tragoedia versus, Ut festis matrona moveri jussa diebus, Intererit Satyris paulum pudibunda protervis. Non ego inornata & dominantia nomina solum Verbaq; Pisones, Satyrorum scriptor amabo; Nec sic enitar Tragico differre colori Ut nihil intersit Davusne loquatur, an audax Pythias, emuncto lucrata Simone talentum: An custos famulusque Dei Silenus alumni, Ut sibi quivis Speret idem, sudet multum frustraq; laboret. Ne nimium teneris juvenentur versibus unquam, Aut immunda crepent ignominiosaq; dicta: Offenduntur enim, quibus est equus & pater & res, Nec si quid fricti ciceris probat & nucis emtor Æquis accipiunt animis, donantve coronÂ. At nostri proavi Plautinos & numeros & Laudavere sales, nimium patienter utrumq; Ne dicam stultÈ, mirati; si modo ego & vos Scimus inurbanum lepido seponere dictum, Legitimumq; sonum digitis callemus & aure. Ignotum TragicÆ genus invenisse CamÆnÆ Dicitur, & plaustris vexisse poËmata Thespis, QuÆ canerent agerentq; peruncti fÆcibus ora; Post hunc personÆ pallÆq; repertor honestÆ Æichylus & modicis instravit pulpita tignis, Et docuit magnumq; loqui nitiq; cothurno. Successit vetus his ComÆdia non sine multa Laude: sed in vitium libertas excidit, & vim Dignam lege regi; lex est accepta, chorusq; Turpiter obticuit sublato jure nocendi. Nil intentatum nostri liquere PoetÆ, Nec minimum meruere decus vestigia GrÆca Ausi deserere, & celebrare domestica facta: Nee virtute foret clarisve potentius armis, Quam lingua, Latium, si non offenderet unum Quemq; Poetarum limÆ labor & mora. Ingenium miser quia fortunatius arte Credit, & excludit sanos Helicone Poetas Democritus, bona pars non unguem ponere curat, Non barbam—— Nanciscetur enim pretium nomenq; PoetÆ Si tribus Anticyris caput insanabile nunquam Tonsori Licino commiserit; —— O ego lÆvus Qui purgor bilem sub verni temporis horam: Non alius faceret meliora poemata, verum Nil tanti est: ergo fungar vice cotis, acutum Reddere quÆ ferrum valet exors ipse secandi; Munus & officium, nil scribens ipse, docebo: Unde parentur opes, quid alat formetq; Poetam: Quid deceat, quid non: quo virtus, quo ferat error. Scribendi recte sapere est & principium & fons: Rem tibi SocraticÆ poterunt ostendere chartÆ, Verbaq; provisam rem non invita sequuntur. Qui didicit patriÆ quid debeat, & quid amicis, Quo sit amore parens, quo frater amandus, & hospes, Quod sit conscripti, quod judicis officium, quÆ Partes in bellum missi ducis, ille profecto Reddere personÆ scit convenientia cuiq;. Respicere exemplar vitÆ morumq; jubebo Doctum imitatorem, & veras hinc ducere voces; Fabula nullius veneris, sine pondere & arte, Valdius oblectat populum meliusq; moratur, Quam versus inopes rerum nugÆq; canorÆ. Graiis ingenium, Graiis dedit ore rotundo Musa loqui, &c. Romani pueri longis rationibus assem Discunt in partes centum diducere; dicat Filius urbani, si de quincunce remota est Uncia, quid superest? poteris dixisse, triens, eu Rem poteris servare tuam. —— redit uncia, quid sit? Semis; at hÆc animos Ærugo & cura peculi Cum semel imbuerit, speramus carmina fingi Posse linenda cedro & lÆvi servando cupresso? Quicquid prÆcipies, esto brevis, ut cito dicta Percipiant animi dociles, teneantq; fideles; Omne supervacuum pleno de pectore manat. Ficta voluptatis causa sint proxima veris: Nec quodcunq; volet poscat sibi fabula credi, Neu pransÆ LamiÆ vivum puerum extrabat alvo. CenturiÆ Seniorum agitant expertia frugis: Celsi prÆtereunt austera poemata Rhamnes. Omne tulit punctum qui miscuit utile dulci, Lectorem delectando, pariterq; monendo; Hic meret Æra liber Sofiis, hic & mare transit, Et longum noto Scriptori prorogat Ævium. Sunt delicta tamen, quibus ignovisse velimus; Non semper feriet quodcunq; minabitur arcus: Verum ubi plura nitent in carmine, non ego paucis Offendar maculis, quas aut incuria sudit, Aut humana parum cavit natura: quid ergo? Ut scriptor si peccat idem librarius usq;, Quamvis est monitus, veni caret: ut citharÆdus Ridetur, chord qui semper oberrat eidem: Sic mihi qui multum cessat fit ChÆrilus ille, Quem bis terq; bonum cum risu mirror, & idem Indignor quandoq; bonus dormitat Homerus; Verum opere in longo fas est obrepere somnum. Ut Pictura PoËsis erit, quÆ si propius stes Te capiet magis & quÆdam, si longius abstes; HÆc amet obscurum, volet hÆc sub luce videri; HÆc placuit semel, hÆc decies repetita placebit. O major juvenum—— hoc tibi dictum Tolle memor, certis medium & tolerabile rebus RectÈ concedi;——— ——- Mediocribus esse PoËtis Non homines, non Dii, non concessere columnÆ Sic, animis natum inventumq; Poema juvandis, Si paulum a summo discessit, vergit ad imum. Ludere qui nescit, campestribus abstinet armis: Indoctusq; pilÆ, discive, trochive, quiescit, Ne spissÆ risum tollant impune coronÆ; Qui nescit, versus tamen audet fingere.—— —— quidni? Liber, & ingenuus, prÆsertim census equestrem Summam nummorum, vitioq; remotus ab omni. Membranis intus positis, delere licebit Quod non edideris: nescit vox missa reverti. Sylvestres homines facer interpresq; Deorum CÆdibus & victu fÆdo deterruit Orpheus, ——Fuit hÆc sapientia quondam Publica privatis secernere, sacra profanis: Concubitu prohibere vago, dare jura maritis: Oppida moliri, leges incidere ligno. —— DictÆ per carmina sortes Et vitÆ monstrata via est, & gratia regum Pieriis tentata modis: ludusq; repertus, Et longorum operum finis. ———— ne forte pudori Sit tibi Musa lyrÆ solers & cantor Apollo. Natur fieret laudabile carmen, an arte, QuÆsitum est; Ego nec studium sine divite venÂ, Nec rude quid profit video ingenium; alterius sic Altera poscit opem res & conjurat amicÈ. Qui studet optatam cursu contingere metam, Multa tulit fecitq; puer; sudavit & alsit, Abstinuit vener & vino, Nunc fatis est dixisse, Ego mira poemata pango: Occupet extremum scabies, mihi turpe relinqui est, Et quod non didici sane nescire fateri. Assentatores jubet ad lucrum ire Poeta Dives agris, dives positis in fÆnore nummis; Si vero est unctum qui rectÈ ponere possit Et spondere levi pro paupere, & eripere arctis Litribus implicitum, mirabor, si sciet inter Noscere mendacem verumq; beatus amicum. Tu seu donaris, seu quid donare velis cui, Noilto ad versus tibi factos ducere plenum LÆtitiÆ: clamabit enim, pulchre, bene, recte. —— si carmina condes, Nunquam te fallant animi sub vulpe latentes Quintilio siquid recitares, corrige sodes Hoc aiebat & hoc: melius te posse negares Bis terque expertum frustra, delere jubelat. Si defendere delictum, quam vertere, malles, Nullum ultra verbum aut operam insumebat inanem, Quin sine rivali teque & tua solus amares. Ut mala quem scabies aut morbus regius urget, —- dicam Siculiq; poetÆ Narrabo interium—— Nec semel hoc fecit, nec si retractus erit, jam Fiet homo, aut ponet famosÆ mortis amorem. Indoctum doctumque fugat recitator acerbus: Quem vero arripuit, tenet occiditq; legendo; Non missura cutem, nisi plena cruoris, hirudo. |