A.

Aan den verstandigen is een woord genoeg. A word is enough to the wise.

Aan een krank touw zal men zachkens trekken. Pull gently at a weak rope.

Aangeboden dienst is onwaard. Proffered service is little valued. (Proffered service stinks.)

Aanhoude doet verkrigen. Perseverance brings success.

Aan het werk kent men den werkman. The workman is known by his work.

Aan velen belast wordt minst gedaan. Little is done where many command.

Achter iederen berg ligt weer een dal. Behind every mountain lies a vale.

Al eer dat gij een vriend betrouwt, zoo eet met hem een mudde zout. Before you make a friend, eat a peck of salt with him.

Alle ampten zijn smeerig. All offices are greasy (i. e. open to receive what the Dutch call smear-money, a term derived from the fee paid for greasing wheels).

Alle baat helpt. Every little helps.

Alle beetjes helpen en alle vrachtjes ligten, zei de schipper en hij smeet zijne vrouw overboord. Every little helps to lighten the freight, said the captain, as he threw his wife overboard.

Alle beginselen zijn zwaar, zei de dief, en voor de eerste maal stal hij een aanbeeld. All beginnings are hard, said the thief, and began by stealing an anvil.

Alle dagen een draadje is een hemdsmouw in het jaar. Every day a thread makes a skein in the year.

Alle dagen kan men dragen uitgezondert goede dagen. Men can bear all things except good days.

Alle dingen hebben een einde behalve God. Everything has an end excepting God.

Alle dingen hebben twee handvatsels. Everything has two handles (or two sides).

Alle ding heeft een waarom. Everything has a wherefore.

Alle ding is wel: heeft de bruel geen geel haer, zij heeft een geel vel. All is well: for if the bride has not fair hair, she has a fair skin.

Alle hanen moeten een kam hebben. All cocks must have a comb.

Allemans vriend, is allemans gek. Every man’s friend, is every man’s fool.

Allengskens gaat men ook verre. Step by step one goes far.

Alle vloed heeft zijne ebbe. Every flood has its ebb.

Alle waarom heeft zijn daarom. Every why has its wherefore.

Alle wolken regenen niet. All clouds do not rain.

Als alle de waerelt ziet dat gij een verken zijt, eu moet gij niet in ’t schot? When every one sees that you are a pig, why don’t you go into the sty?

Als apen hoog willen klimmen, ziet men hun naakte billen. When apes climb high, they show their naked rumps.

Als de armoede de deur binnenkomt, vliegt de liefde het venster uit. Where poverty comes in at the door, love flies out at the window.

Als de buik zat is, is ’t harte vrolijk. When the stomach is full the heart is glad.

Als de ezel te wel is, soo gaat hij op ’t ÿs danssen. When the ass is too happy he begins dancing on the ice.

Als de herder doolt, doolen de schapen. When the shepherd strays, the sheep stray.

Als de hond onder ligt, al de wereld wil hem bijten. When the dog is down, every one is ready to bite him.

Als de kat slaapt, spelen de muizen. When the cat sleeps, the mice play.

Als de katten muizen, miaauwen ze niet. When cats are mousing they don’t mew.

Als de kat van huis is, dan hebben de muizen bruis. When the cat’s away, it is jubilee with the mice.

Als de kok met den bottelier kijft, dan hoort men waar de boter blijft. When the cook and the steward fall out we hear who stole the butter.

Als de man wel wint de vrouw wel spint. When the husband earns well the wife spins well.

Als de muggen in January danssen, wordt de boer een bedelaar. When gnats swarm in January, the peasant becomes a beggar.

Als de muggen in Maart danssen, dat doet het schaap den dood aan. When flies swarm in March, sheep come to their death.

Als de muis zat is, zo wordt het meel bitter. When the mouse has had its fill, the meal turns bitter.

Als de wijn ingaat, gaat de wijsheid uit. When the wine goes in the wit goes out.

Als de wolf oud wordt regen hem de kraaijen. When the wolf grows old the crows ride him.

Als de zak vol is, reegt hij zijn oren. When the sack is full it pricks up its ears.

Als de zotten ter markt kommen, so krijgen de kramers geld. When fools go to market, pedlars make money.

Als een muis in de meelzak gevallen is, meent zij dat zij de molenaar zelf is. When a mouse has fallen into a meal sack, he thinks he is the miller himself.

Als een oude hond blaft, zo ziet uit. When an old dog barks, look out. (When the old dog barks, he giveth counsel.)

Als ÉÉn schaap over den dam is, volgen de anderen. When one sheep is over the dam, the rest follow.

Als elk voor zijn huis veegt, zoo worden alle straten schoon. Were every one to sweep before his own house, every street would be clean.

Als God een land plagen wil, dan beneemt hij den heeren hunne wijsheid. When God means to punish a nation, He deprives its rulers of wisdom.

Als God een mensch plagen wil, dan bijt hem wel een muis dood. When it is God’s will to plague a man, a mouse can bite him to death.

Als God niet wil, dan kan de heilige niet. When God will, the saint cannot.

Als had komt, zo is hebben te laat. When had comes, have is too late.

Als het God belieft, zoo regent het met alle winden. When God pleases, it rains with every wind.

Als hij lang genoeg wacht, wordt de wereld zijn eigendom. If he waits long enough the world will be his own.

Als men hem den vinger geeft, neemt hij de geheele hand. Give him your finger and he will seize your hand. (Give him an inch and he’ll take an ell.)

Als men van den duivel spreekt, dan rammelt reeds zijn gebeente. Talk of the devil and you hear his bones rattle.

Als men van den wolf spreekt, ziet men weldra zijn staart. Talk of the wolf and his tail appears.

Als niet komt tot iet, zo kent het zich zelf niet. When nought comes to aught, it does not know itself.

Als ’t geluk u tegen lacht, sta dan op de wacht. When prosperity smiles, beware of its guiles.

Als ’t hoofd ziek is, is al ziek. When the head is sick the whole body is sick.

Als ’t varken zat is, zoo stoot het de trog om. When the pig has had a bellyful it upsets the trough.

Als ’t wel gaat zo is het goet raden. When things go well it is easy to advise.

Als twee honden vechten om een been, loopt de derde er meÊ heen. When two dogs fight for a bone, the third runs away with it.

Als u vijand gaat te rug, maakt hem vrij een gulden brug. When thine enemy retreateth, make him a golden bridge. (For a flying enemy make a silver bridge.)

Als uws buurmans huis brandt, is ’t tijd uit te zien. When thy neighbour’s house is on fire it’s time to look about thee.

Al te goed is buurmans (of allemans) gek. All too good is every man’s fool. (He that makes himself a sheep will be eaten by the wolf.)

Arbeid verwarmt, luiheid verarmt. Labour warms, sloth harms.

Arenden brengen geene duiven voort. Eagles don’t breed doves.

Arenden vangen geene vliegen. Eagles catch no fleas.

Arme lui wijsheid gaat meest verloren. Poor folk’s wisdom goes for little.

Armoede is luiheids loon. Poverty is the reward of idleness.

B.

Bedelaars erf ligt in alle landen. A beggar’s estate lies in all lands.

Belofte maakt schuld, en schuld maakt belofte. Promises make debts, and debts make promises.

Beloven en houden zijn twee dingen. Promising and performing are two things.

Beloven is een, en woord houden is twee. Promising is one thing, performing another.

Bemin wel and’ren, maar u zelven boven al; zijt aan den goeden goed, doch mijd uw ongeval. Love others well, but love thyself the most; give good for good, but not to thine own cost.

Beter alleen dan kwalijk verzelt. Better alone than in bad company.

Beter arm met eere, dan rijk met schande. Better poor with honour than rich with shame.

Beter arm te land, dan rijk op zee. Better poor on land than rich at sea.

Beter bedorven dan verloren land. Better a ruined than a lost land.

Beter benijd dan beklaagt. Better be envied than pitied.

Beter buik geborsten, dan goede spijs verloren. Better belly burst than good victuals spoil.

Beter de hand als den hals uit te strekken. Better stretch your hand than your neck. (Better beg than steal.)

Beter door een’ ezel gedragen, dan door een paard in ’t zand geslagen. Better be carried by an ass than thrown by a horse.

Beter een been gebroken dan de hals. Better a leg broken than the neck.

Beter een blind paard, dan een leege halter. Better a blind horse than an empty halter.

Beter een die ’t heeft gezien, dan van hooren zeggen tien. Better one eye-witness than ten hearsay witnesses.

Beter eene vogel in de hand dan tien in de lucht. Better a bird in the hand than ten in the air.

Beter een half ei dan een ledige dop. Better half an egg than an empty shell.

Beter een hond te vriend dan te vijand. Better have a dog for your friend than your enemy. (Better a dog fawn on you than bite you.)

Beter een jaar op een goed paard gereden, dan zijn gansche leven op een’ ezel. Better ride a good horse for a year, than an ass all your life.

Beter eens in den hemel dan tienmaal aan de deur. Better once in heaven than ten times at the gate.

Beter in de vogelen sang dan in ’t ijzeren klang. Better where birds sing than where irons ring.

Beter in de vogelgang, dan in der heeren klang. Better afield with the birds than hanging on lords.

Beter laat dan nooit. Better late than never.

Beter met een ouden wagen in de heide dan met een nieuw schip op zee. Better on the heath with an old cart than at sea in a new ship.

Beter nog een anker kwijt dan het geheele schip. Better lose the anchor than the whole ship.

Beter scheel dan blind. Better squinting than blind.

Beter ten halve gekeerd dan ten heele gedwaald. Better return half way than lose yourself.

Beter vrede houden dan vrede maken. Better keep peace than make peace.

Bij alle feesten dient een zotje. There is a fool at every feast.

Bij de vromen wordt men vroom. With the good we become good.

Bij de wal langs vaart men zekerst. It is safest sailing within reach of the shore.

Bij nacht zijn alle katten graauw. By night all cats are grey.

Bijt mij niet, ik heet beetje; had ik een staartje zoo was ik een leeuwtje. Bite me not, my name is little grizzle; had I a little tail I should be a little lion.

Blaffende honden bijten niet. Barking dogs don’t bite.

Blijven doet beklijven. Biding makes thriving.

Bloemen zijn geen vruchten. Blossoms are not fruits.

Boomen die men veel verplant gedijen zelden. Trees often transplanted seldom prosper.

Booze reden bederven goede zeden. Evil words corrupt good manners.

Borgen maakt zorgen. Borrowing brings care. (He that goes a borrowing goes a sorrowing.)

Brood bij de ligt, kaas bij de wigt. Eat bread that’s light, and cheese by weight.

C.

Centen-wijsheid en daalder domheid. Cent-wisdom and dollar-folly. (Penny wise and pound foolish.)

D.

Daar behoort meer ten dans dan een paar dans schoenen. More belongs to dancing than a pair of dancing-shoes.

Daar gaan veel woorden in een zak. Many words go to a sackful. (Many words will not fill a bushel.)

Daar komen zo wel kalver huiden als ossen huiden te markt. There come as many calf-skins to market as ox-skins.

Daar men ’t minst verwacht, springt de haas uit de gracht. When we least expect it, the hare darts out of the ditch.

Daar niets goeds in is, gaat niets goeds uit. Where there’s no good within, no good comes out.

Daar speelt de duivel mee, zei Saam, vier azen en niet eÉne troef. The devil’s in the cards, said Sam, four aces and not a single trump.

Daar ’t een mensch wee doet, daar heeft hij de hand. Where a man feels pain he lays his hand.

Daar twee kijven hebben ze beiden schuld. When two quarrel both are in the wrong.

Daar vloog nooit vogel zoo hoog, of hij moet zijn kost op de aarde zoeken. Bird never flew so high but it had to come to the ground for food.

Daar was nooit kap zoo heilig of de duivel krijgt er zijn hoofd wel in. Never was hood so holy but the devil could get his head into it.

Daar zijn meer dieven als er opgehangen worden. There are more thieves than are hanged.

Dat biertje hebt gij zelf gebrouwd, en moet het ook uit drinken. That beer’s of your own brewing, and you must drink it.

Dat gij wilt alleen weten, zeg het niemand. Tell no one what you would have known only to yourself.

Dat is bedelaars kost, zei de vrouw en zij bakte eijeren met metworst. That is beggar’s fare, said the dame, when she fried eggs with the sausages.

Dat is een man als een boek. He is a man as a book.

Dat is goed en wel, maar geld is beter. That’s all well and good, but gold is better.

Dat is hem noodig, als eenen bedelaar het goudgewigt. ’Tis as necessary to him as gold weights are to a beggar.

Dat is het ambacht van dikken Michiel: drinken, eten, en wandelen. The trade of thick-headed Michael: eating, drinking, and idling.

Dat muisje zal een staart hebben. That mouse will have a tail (i. e. The thing will have a long train of consequences).

Dat te zwaar is, laat liggen. Let lie what is too heavy to lift.

De adel der ziel is meer waardig dan de adel des geslachts. Nobility of soul is more honourable than nobility of birth.

De afwezigen krijgen altijd de schuld. The absent always bear the blame.

De armoede is de moeder van alle kunsten. Necessity is the mother of invention.

De beste mesting is des heerens oog. The best fodder is the master’s eye.

De beste mest op den akker is des meesters oog en voet. The master’s eye and foot are the best manure for the field.

De beste stuur-lieden zijn aan land. The best pilots are ashore.

De beste zaak heeft nog een goed’ advocaat noodig. The best cause requires a good pleader.

De boer zit op een’ cent als de duivel op eene ziel. The boor looks after a cent as the devil after a soul.

De boog kan niet altijd gespannen zijn. The bow must not be always bent.

De boom valt ten eersten slage niet. The tree does not fall at the first stroke.

De bosschen hebben ooren, en de velden oogen. Woods have ears and fields have eyes.

De derde man brengt de vreugd aan. The third person makes good company.

De dertiende man brengt den dood an. The thirteenth man brings death.

De deugd beloont zich zelve. Virtue is its own reward.

De dood kent geen’ almanak. Death keeps no almanack.

De druiven zijn zuur, sprak de vos, maar hij kon er niet bij. The grapes are sour, said the fox, when he could not get at them.

De duivel heeft mede onder de menschen zijne marteren. The devil has his martyrs among men.

De duivel is zoo zwart niet, als hij wel geschilderd wordt. The devil is not so black as he is painted.

De duivel zit achter het kruis. The devil sits behind the cross.

De dwaasheid heeft arends vleugelen, maar uils oogen. Folly hath eagle’s wings, but the eyes of an owl.

De een doet het uit liefde, de ander om eere, de derde om geld. One does it for love, another for honour, a third for money.

De eene dienst is den anderen waard. One good turn deserves another.

De eene hand wascht de andere, en beide het aangezigt. One hand washes the other, and both the face.

De eene kraai bijt den andere geen oogen uit. One crow does not peck out another’s eyes.

De eene spijker drijft de andere in. One nail drives in another.

De een slaat op de haag terwijl de ander vogels vangt. One beats the bush and the other catches the bird.

De eerambten veranderen de zeden. Honours change manners.

De exter kan haar huppelen niet laten. The magpie cannot leave her hopping.

De ezel en de drijver denken niet eveneens. The ass and the driver never think alike.

De ezels dragen de haver, en de paarden eten die. Asses carry the oats and horses eat them.

De gans blaast wel, maar bijt niet. The goose hisses, but does not bite.

De gebraden ganzen kommen u niet in den mond vliegen. Roast geese don’t come flying into your mouth.

De gedaante nabootsen van eenen pot met twee ooren. The counterfeit image of a pot with two ears.

De geleerdsten zijn de wijsten niet. The most learned are not the wisest.

De gelegenheid maakt den dief. Opportunity makes the thief.

De gekken vragen naar de klok, maar de wijzen weten hunnen tijd. Fools ask what’s o’clock, but wise men know their time.

De gewoonte is eene tweede natuur. Custom is second nature.

De goede betaler is meester van eens anders beurs. He who pays well is master of another’s purse.

De hennen leggen gaarne waar zij een ei zien. Hens like to lay where they see an egg.

De honig is zoet, maar de bije steekt. Honey is sweet, but the bee stings.

De jonge dwazen meenen dat d’oude razen, maar d’oude hebben meer vergeeten als de jonge dwazen weten. Young fools think that the old are dotards, but the old have forgotten more than the young fools know.

De jonge raven zijn als de oude gebeit. The young ravens are beaked like the old.

De kaars die voor gaat die licht best. The candle that goes before gives the best light.

De kap maakt de monnik niet. It is not the cowl that makes the friar.

De keel kost veel. The maw costs much.

De kleederen maken den man. Clothes make the man.

De kleine dieven hangt men, de groote laat men loopen. We hang little thieves, and let great ones escape.

De koe weet niet waar haar de staart toe dient, voor dat zij die kwijt is. The cow does not know the value of her tail till she has lost it.

De kruik gaat zo lang te water dat zij eindelyk breekt. The pitcher goes so long to the well that it breaks at last.

Dek toe den pot, daar is aal in. Cover up the pot, there’s an eel in it.

De kwade schuwt het licht, gelijk de duivel het kruis. The wicked shun the light as the devil does the cross.

De liefde begint eerst met zich zelven. Charity begins at home.

De mensch wikt, maar God beschikt. Man proposes, God disposes.

De monnik preekte dat men niet stelen mogt, en hij zelf had de gans in zijne schapperade. The monk preached against stealing, and had the goose in his larder. (The friar preached against stealing, and had a pudding in his sleeve.)

De morgenstond heeft goud in den mond. The morning hour has gold in its mouth.

De mug vliegt zoo lang om de kaars, tot dat zij zich brandt. The fly flutters about the candle till at last it gets burnt.

De muuren hebben ooren. Walls have ears.

Den behoeftige is de schaamte onnut. Bashfulness is of no use to the needy.

De nood doet een oud wijf draven. Need maketh the old wife trot.

Den rook ontvlugtende valt hij in ’t vuur. Escaping from the smoke he falls into the fire.

Den slapende wolven loopt geen schaap in den mond. No sheep runs into the mouth of a sleeping wolf.

De olie is best in het begin en de honig op het einde, maar in het midden dient de wijn. Oil is best at the beginning, honey at the end, and wine in the middle.

De oogen zijn groter dan de buik. The eyes are bigger than the belly.

De open deur roept den dief. The open door invites the thief.

De paarden achter den wagen spannen. To harness the horses behind the cart. (To put the cart before the horse.)

De pot verwijt den ketel, dat hij zwart is. The pot upbraids the kettle that it is black.

Der bedelaren hand is eene bodemlooze mand. A beggar’s hand is a bottomless basket.

De rijken vreten de armen en de duivel vreet de rijken, zoo worden allen gevreten. The rich devour the poor, and the devil devours the rich, and so both are devoured.

De rozen vallen af, maar de doornen blijven over. Roses fall, but the thorns remain.

De schoone veÊren maaken den schoonen vogel. Fine feathers make fine birds.

De sikkel in eens anders koorn slaan. To hang your sickle on another man’s corn.

De stille zeug eet al den draf op. A still sow eats up all the draff.

De splinten in eens anders oog zien en de balk in zijn eigen niet. To peer out the mote in another’s eye and not the beam in your own.

De tijd brengt rozen. Time brings roses.

De tijd die voorbij is en komt niet weer. Time past never returns.

De tijd gaat, de dood komt. Time goes, death comes.

De tijd is aan God en ons. Time is God’s and ours.

De tijd wischt alles uit. Time destroys all things.

Deugd bestaat in de daad. Virtue consists in action.

De uitkomst zal het leeren. The proof of the pudding is in the eating.

De vogel is geern daar hij gebroed is. Where the bird was hatched it haunts.

De vorsch huppelt weder in de poel, zat hij ook al op een gulden stoel. The frog will jump back into the pool, although it sits on a golden stool.

De vrucht valt niet ver van den stam. The fruit falls not far from the stem.

De waarheid is eene dochter van den tijd. Truth is the daughter of time.

De wereld is een schouwtooneel; elk speelt zijn rol en krijgt zijn deel. The world’s a stage; each plays his part, and takes his share. (The earliest collection in which we find this Shakspearean proverb is Winschooten’s Seeman, Leyden, 1681.)

De wereld wil bedrogen zijn. The world likes to be cheated.

De woorden zijn goed, zei de wolf, maar ik kom in ’t dorp niet. The words are fair, said the wolf, but I will not come into the village.

De zee en de visschen verzwelgen. To swallow both sea and fish.

De zee met sponsen opdroogen. To wipe up the sea with a sponge.

De ziekten komen te paard, en gaan te voet weÊr heen. Sickness comes on horseback and departs on foot.

De zotten maken de feesten en de wijzen hebben de geneugten. Fools make feasts and wise men eat them.

Die aan den weg timmert, heeft veel berechts. He that buildeth upon the highway hath many advisers.

Die aan God geen woord houd, houd geen woord aan menschen. Who don’t keep faith with God won’t keep it with man.

Die bij kreupelen woont, leert hinken. He that lives with cripples learns to limp.

Die de honig wil uithalen moet het steken der bijen ondergaan. He who would gather honey must brave the sting of bees.

Die de duivel op zijn hals haalt, moet hem werk geven. He that has the devil on his neck must find him work.

Die de gemeente dient, dient eenen kwaden heer. Who serves the public serves a fickle master.

Die de kern wil hebben moet de dop kraken. He that would have the kernel must crack the shell.

Die de schande niet ontziet, komt niet tot eer. Who fears no shame comes to no honour.

Die de spraak kent, komt overal te regt. Who knows the tongues is at home everywhere.

Die de wereld wel beziet, men zag nooit schoonder niet. He that well considers the world, must own he has never seen a better.

Die een ander jaagt zit zelfs niet stil. He that chases another does not sit still himself.

Die een boer bedriegen wil, moet een’ boer medebrengen. He who would cheat a peasant must take one with him.

Die een goude poorte wil maken, breng er elken dag een nagel. He that would make a golden gate, must bring a nail to it daily.

Die een hond smijten wel vind ras een knuppel. Who wants to beat a dog, soon finds a stick.

Die een hoofd van boter heeft moet bij geen’ oven komen. He that hath a head of butter must not come near the oven.

Die een kwaad wijf heeft, diens hel begint op d’aarde. Who has a bad wife, his hell begins on earth.

Die eens steelt is altijd een dief. Once a thief always a thief.

Die eerst komt, die eerst maalt. Who comes first, grinds first.

Die eieren hebben wil, moet der hennen kakelen lijden. He that will have eggs, must bear with cackling.

Die geboren is om te hangen, behoeft geen vrees te hebben van verdrinken. He that’s born to be hanged will never be drowned.

Die goede dagen moede is, die neme een wijf. Whoso is tired of happy days, let him take a wife.

Die heden was een ridder, word morgen wel een bidder. Who to-day was a haughty knight, is to-morrow a pennyless wight.

Die heden wat spaart, morgen wat heeft. He that spares something to-day will have something to-morrow.

Die hem zelf kittelt, lacht als hij wil. He that tickles himself, may laugh when he will.

Die het geluk heeft leidt de bruid ter kerk. He that has the luck leads the bride to church.

Die het in het vuur verloren heeft, moet het in de asch zoeken. What is lost in the fire must be sought in the ashes.

Die iets vindt eer ’t verloren is, sterft eer hij ziek is. He that finds something before it is lost, will die before he is sick.

Die in een kwaad gerucht komt, is half gehangen. He that hath an ill name is half hanged.

Die jaagt met katten, en vangt maar ratten. Whoso hunteth with cats will catch nothing but rats.

Die jocken wils, moet jocken verstaan, ’t is anders beter ongedaan. He that would jest must take a jest, else to let it alone were best.

Die kaatsen wil, moet den bal verwachten. He that plays at racket must watch the ball.

Die kan lijden en verdragen, vind zijn vijand voor zijn voeten geslagen. He that can be patient finds his foe at his feet.

Die keur heeft, heeft angst. He that has a choice has trouble.

Die komt ongeroepen gaat weg ongedankt. He that comes unbidden goes unthanked.

Die kruipt en valt niet. He that creepeth falleth not.

Die laag blijft kan niet hard vallen. He that abideth low cannot fall hard.

Die maar een oog heeft bewaar dat wel. Who has but one eye must take good care of it.

Die met den duivel ingescheept is, moet met hem overvaren. He that is embarked with the devil must sail with him.

Die met gouden wapens vecht, heeft altijd het beste regt. They who fight with golden weapons are pretty sure to prove their right.

Die met honden te bed gaat, staat met vlooijen weder op. He who goes to bed with dogs will get up with fleas.

Die met wolven omgaan wil, moet mede huilen. He that lives with wolves, must howl with wolves.

Die mij geeft, die leert mij geeven. Who gives to me, teaches me to give.

Die mild is, geeft zich rijk; de gierigaard neemt zich arm. The generous man enriches himself by giving; the miser hoards himself poor.

Die niet oppast ziet zijn geld niet wassen. Who watches not catches not.

Die niet te raden is, is niet te helpen. He that will not be counselled cannot be helped.

Die op borg geeft, verliest zijn goed en zijn vriend. Who ventures to lend, loses money and friend.

Die op de zee is heeft de wind niet in zijn handen. He that is at sea has not the wind in his hands.

Diepe zwemmers, hooge klimmers ziet men zelden op bed sterven. Deep swimmers and high climbers seldom die in their beds.

Die schuld ontkent, schuld bekent. Who excuses, accuses.

Die te goed is, wordt van de boozen verongelijkt. Who is righteous overmuch is a morsel for the Old One.

Die te veel onderneemt, slaagt zelden. Who undertakes too much, succeeds but little.

Die ’t klein versmaad is ’t groot niet waard. He that despises the little is not worthy of the great.

Die van den hond gebeten is, moet van hetzelfde haar daaropleggen. He that is bitten by a dog must apply some of its hair.

Die van verre komt heeft goed liegen. They who come from afar have leave to lie.

Die veel dienstboden heeft, die heeft veel dieven. Who has many servants has many thieves.

Die veel dingen te gelijk doet, doet er zelden een goed. Who undertakes many things at once seldom does anything well.

Die veel hoort, hoort veel liegen. He that hears much, hears many lies.

Die verkoopt hoeft maar een oog, die koopt hoeft er hondert. Who buys wants a hundred eyes, who sells need have but one.

Die voor de bladeren bang is, moet niet in het bosch gaan. He who is afraid of leaves must not go into the wood.

Die voor een ander borg blijft, betaalt voor hem. He who is surety for another, pays for him.

Die vuur begeert, die zoek ’t in de assche. Who wants fire, let him look for it in the ashes.

Die vuur wil hebben moet de rook lijden. He that will have fire must bear with smoke.

Die wel bemind kastijdt zijn kind. He that loves his child chastises him.

Die wil wandlen achter land, neme vrij zijn beurs ter hand. He who would travel through the land, must go with open purse in hand.

Die zich zelven honig maakt wordt van de bijen opgegeten. He who makes himself honey will be eaten by the bees.

Die zijn gat brand, moet op de blaÊren zitten. He who burns his posteriors must sit on blisters.

Die zonder den waard reekent, reekent kwaalijk. Who reckons without his host must reckon again.

Die zwijgt bewilligt. Silence gives consent.

Distels en doornen steken zeer, maar kwade tongen nog veel meer. Thistles and thorns prick sore, but evil tongues prick more.

Dochters moeten wel gezien maar niet gehoord worden. Daughters may be seen but not heard.

Dochters zijn broze waren. Daughters are brittle ware.

Doe raad voor ’t kwaad, eer ’t verder gaat. Take counsel before it goes ill, lest it go worse.

Domines komen om je wijn, en officiers om je dochters. Dominies come for your wine, and officers for your daughters.

Doode honden bijten niet. Dead dogs don’t bite.

Door wind en stroom is goed stuuren. It’s good steering with wind and tide.

Dreigers vechten niet. All threateners don’t fight.

Drie vrouwen en eene gans maken eene markt. Three women and a goose make a market.

Dwalen is menschelijk. To err is human.

Dwazen zijn vrij in alle landen. Fools are free all the world over.

E.

Een aap blijft een aap, al draagt hij een gouden ring. An ape’s an ape, though he wear a gold ring.

Een aap, een paap, en eene weegluis, zijn drie duivels in ÉÉn huis. An ape, a priest, and a louse, are three devils in one house.

Een arbeider is zijn’ loon waardig. The workman is worthy of his hire.

Een bedreigd man leeft zeven jaren. A threatened man lives seven years.

Een blind man schiet somtijds wel een kraai. A blind man may sometimes shoot a crow.

Een dagelijksche gast is een groote dief in de keuken. A daily guest is a great thief in the kitchen.

Een dag verleent, wat een geheel jaar weigert. A single day grants what a whole year denies.

Een diamant van eene dochter wordt een glas van eene vrouw. A brilliant daughter makes a brittle wife.

Een die een zot trouwt om zijn kot, verliest het kot en houdt den zot. Who weds a sot to get his cot, will lose the cot and keep the sot.

Een dief maakt gelegenheid. A thief makes opportunity.

Een dwaas en zijn geld zijn haast gescheiden. A fool and his money are soon parted.

Een dwaas maakt er veel. One fool makes many.

Eene barmhartige moeder maakt eene schurftige dochter. An indulgent mother makes a sluttish daughter.

Eene bedroefde bruid maakt eene blijde vrouw. A sad bride makes a glad wife.

Een eerlijk man’s woord is zijn zegel. An honest man’s word is his bond.

Een ei is een ei zei de boer, en hij greep naar het ganzenei. An egg is an egg, said the boor, and took the goose’s egg.

Een eij geeven om een’ os te bekomen. To give an egg to get an ox.

Een eij scheeren. To shave an egg.

Een enkele bontekraai maakt geen winter. One crow does not make a winter.

Eene talie te kort is zooveel als eene el. An inch too short is as bad as an ell.

Een ezel stoot zich geen tweemaal aan een’ steen. An ass does not hit himself twice against the same stone.

Eene zwaluw maakt geen zomer. One swallow does not make a summer.

Eene zwarte hen legt witte eijeren. Black hens lay white eggs.

Een gast, gelijk de visch, stinkt den derden dag. A guest, like a fish, stinks the third day.

Een gebrand kind vreest het vuur. A burnt child dreads the fire.

Een geËdelde boer kent zijn vader niet. An ennobled peasant does not know his own father.

Een gegeeven paard moet men niet in den bek zien. Look not a gift horse in the mouth.

Een gehuurd paard en eigene sporen maken korte mijlen. A hired horse and one’s own spurs make short miles.

Een gek spreekt wel eens wijs woord. A fool may chance to say a wise thing.

Een God, ÉÉne vrouw, maar veel vrienden. One God, one wife, but many friends.

Een goed begin is half voltooid. Well begun is half done.

Een goede naam is beter dan olij. A good name is better than oil (i. e. riches).

Een goed paard is zijn voeder waard. A good horse is worth his fodder.

Een goed vriend is beter dan zilver en goud. A good friend is better than silver and gold.

Een groot boek, een groot kwaad. A great book is a great evil.

Een haan is stout op zijn eigen erf. A cock is valiant on his own dunghill.

Een half woord is bij hem genoeg. Half a word to the wise is enough.

Een hond aan een been kent geene vrienden. A dog with a bone knows no friend.

Een hongerige buik heeft geen’ ooren. A hungry belly has no ears.

Een houdaar is beter dan twee gij zult het hebben. One Take-this is better than two You-shall-haves.

Een huis van leem, een paard van gras, een vriend van mond, ’t is al maar glas. A plaster house, a horse at grass, a friend in words, are all mere glass.

Een huis vol dochters is een kelder vol zuur bier. A house full of daughters is a cellar full of sour beer.

Een ieder is meester in zijn eigen huis. Every man is master in his own house.

Een ieder is prediker onder de galg. Every one is a preacher under the gallows.

Een jong ooi en een onde ram, daar komt jaarlijks een lam van. A young ewe and an old ram, every year bring forth a lamb.

Een kat die veel maauwt vangt weinig muizen. A cat that meweth much catcheth but few mice.

Een kat kijkt wel een’ keizer aan. A cat may look at a king.

Een kleine pot wordt haast heet. A little pot is soon hot.

Een kuijaar, een bruijaar; een buljaar, een smuljaar. A cow-year, a sad year; a bull-year, a glad year.

Een leugenaar moet een goede memorie hebben. A liar must have a good memory.

Een luiaard is des duivel’s oorkussen. An idle man is the devil’s pillow.

Eenmaal is geen gewoonte. Once is no custom.

Een mager verdrag is beter dan een vet proces. A lean compromise is better than a fat lawsuit. (Agree, agree, for the law is costly.)

Een man overboord, een eter te minder. A man overboard, a mouth the less.

Een man zonder geld is een schip zonder zeilen. A man without money is like a ship without sails.

Een muis, die maar ÉÉn holletje heeft, is wel dra gevangen. The mouse that hath but one hole is soon caught.

Een once geduld is meer dan een pond verstand. An ounce of patience is worth a pound of brains.

Een ongeluk komt zelden alleen. Misfortunes never come single.

Een os en een ezel dienen niet aan een ploeg. An ox and an ass don’t yoke well to the same plough.

Een oude rat vindt ligt een gat. An old rat easily finds a hole.

Een oude rat wil niet in de val. An old rat won’t go into the trap.

Een oude vos komt niet gemakkelijk twee maal in het garen. An old fox doesn’t go twice into the trap.

Een oude wolf is veel gerucht gewend. An old wolf is used to be shouted at.

Een oud muilezel met een vergulde toom. An old mule with a golden bridle. (We say, An old ewe dressed lamb-fashion.)

Een oud voerman hoort gaarn ’t klappen van de zweep. An old coachman loves the crack of the whip.

Een paard met vier pooten struikelt wel. A horse may stumble, though he has four feet.

ÉÉn penning in den spaarpot maakt meer geraas dan als hij vol is. One penny in the pot (money-box) makes more noise than when it is full.

Een ploeg die werkt, blinkt; maar ’t stille water stinkt. A plough that worketh, shines; but still water stinks.

Een rollende steen neemt geen mos mede. A rolling stone gathers no moss.

ÉÉn rotte appel in de mande, maakt al de gave fruit te schande. One rotten apple in the basket infects the whole.

ÉÉn schacht is beter in de hand dan zeven ganzen op het strand. One quill is better in the hand than seven geese upon the strand.

Een schurft hoofd ontziet de kam. A scabby head fears the comb.

Een schurftig schaap bederft de heele kudde. One scabby sheep infects the whole flock.

Een spiering uitwerpen om een kabbeljaauw te vangen. To cast in a smelt to catch a codfish.

Eens te trouwen is noodwendigheid; tweemaal is malligheid; driemaal is dolligheid. To marry once is a duty; twice a folly; thrice is madness.

Een stuiver gespaard is beter dan een gulden gewonnen. A penny spared is better than a florin gained.

Een verlopen monnik zeide nooit goed van zijn convent. A runaway monk never speaks well of his convent.

Een verloren, twee gevonden. One lost, two found.

Een vliegende kraai vangt altijd wat. A flying crow always catches something.

ÉÉn vogel in de hand is beter dan twee in de vlugt. One bird in the hand is better than two flying.

Een vos verliest wel zijne haren, maar niet zijne streken. The fox may lose his hair, but not his cunning.

Een vriend achter den rug is eene vaste brug. A friend at one’s back is a safe bridge.

Een vriend in nood, is een vriend in der daad. A friend in need is a friend indeed.

Een vriend is beter dan geld in de beurs. A friend is better than money in the purse. (Better a friend than money to spend.)

Een vrolijke weerd maakt vrolijke gasten. A merry host makes merry guests.

Een wenig te laat, veel te laat. A little too late, much too late.

Een woekeraar, een molenaar, een wisselaar, een tollenaar, zijn de vier evangelisten van Lucifer. A usurer, a miller, a banker, and a publican, are the four evangelists of Lucifer.

Een wolf hapt noch na ’t schaap als hem de ziele uit gaat. A wolf hankers after sheep even at his last gasp. (The ruling passion strong in death.)

Een wrak op strand is een baak op zee. A wreck on shore is a beacon at sea.

Een zacht antwoord stilt den toorn. A soft answer turneth away wrath.

Een zindelijk kleed is eene goede aanbeveling. A smart coat is a good letter of introduction.

Eer gij voort rijd, ziet na de lenzen. Before you mount, look to the girth.

Eer het gras gewassert is, is de hengst dood. While the grass grows the steed starves.

Eerst in de boot, keur van riemen. The first in the boat has the choice of oars.

Effene rekeningen maken goede vrienden. Short reckonings make long friends.

Effen is kwaad passen. It is hard to please every one.

Eigen haard is goud waard. One’s own hearth is worth gold. (The Scotch say: Ane’s ain hearth is goud’s worth.)

Eigenliefde maakt blind. Self-love is blind.

Elk een zie zichzelven, zoo gaat er niemandt verloren. Let every one look to himself, and no one will be lost.

Elke vogel zingt zoo als hij gebekt is. Every bird sings as it is beaked.

Elk het zijne, is niet te veel. Every man his own is not too much.

Elk huis heeft zijn kruis. Every house has its cross.

Elk is een dief in zijne nering. Every one is a thief in his own craft.

Elk moet roeien met de riemen die hij heeft. Every one must row with the oars he has.

Elk schot is geen vogel. Every shot does not bring down a bird.

Elk voor zichzelven, God voor ons allen. Every one for himself, God for us all.

Elk waant dat zijn uil een valk is. Every man thinks his own owl a falcon.

Elk zijns gelijk, ’t zij arm of rijk. Like will to like, be they poor or rich.

Eendragt maakt magt. Union is strength.

En straft of streelt u vrouwe niet, waar ’t iemand hoort of iemand ziet. Neither reprove nor flatter thy wife, where any one heareth or seeth it.

Er is hulp voor alles, behalve voor den dood. There is a remedy for all things save death.

Er is niets zoo verborgen, of het komt uit. There is nothing so secret but it transpires.

Er liep geen dolle hond zeven jaar. No mad dog runs seven years.

Erst eene raap, en dan een schaap; daarna eene koe, dan de galg toe. First a turnip, then a sheep; next a cow, and then the gallows.

Eten is een goed begin: het eene beetje brengt het andere. In eating ’tis good to begin, one morsel helps the other in.

G.

Gebrade duijven vliegen niet door de lucht. Roast pigeons don’t fly through the air.

Geduld gaat boven geleerdheid. Patience surpasses learning.

Gedwee als een handschoen. Supple as a glove.

Gedwongen liefde vergaat haast. Forced love does not last.

Geef een’ ezel haver, hij loopt tot de distels. Give an ass oats and he runs after thistles.

Geeft hem een talie, en hij zal een el nemen. Give him an inch and he’ll take an ell.

Geen beter meesters dan armoede en nood. No better masters than poverty and want.

Geen ding met der haast dan vlooijen te vangen. Nothing in haste but catching fleas.

Geen ding zoo slecht of het vindt zijn’ meester. Nothing so bad but it finds its master.

Geene roozen zonder doornen. No roses without thorns.

Geen geluk zonder druk. There is no joy without alloy.

Geen huis of ’t heeft zijn kruis. No house without its cross.

Geen koorn zonder kaf. No corn without chaff.

Geen kroon heeft hooftzweer. A crown is no cure for the headache.

Geen oude schoenen verwerpen eer men nieuwen heeft. Don’t throw away your old shoes till you have got new ones.

Geen rijker man in alle steden, dan die met ’tzijne is te vreden. The richest man, whatever his lot, is he who’s content with what he has got.

Geen stouter belovers dan die niets te geven hebben. No greater promisers than they who have nothing to give.

Gehuurde paarden maken korte mijlen. Hired horses make short miles.

Gekoppelde schapen die verdrinken. Coupled sheep drown one another.

Geld beheert de wereld. Money rules the world.

Geld doet geweld. Money is power.

Gelegenheid maakt genegenheid. Opportunity makes desire.

Gelijk bij gelijk, Jan bij Lijs, het paar een dubbeltje. Like to like, Jack to Gill, a penny a pair.

Geluk en glas breekt even ras. Fortune and glass break soon, alas!

Gemaalde bloemen ruiken niet. Painted flowers have no odour.

Gemeen gerucht is zelden gelogen. Common fame seldom lies.

Gemeen goed, geen goed. Common goods, no goods.

Genoeg is even zoo goed als een feest. Enough is as good as a feast.

Genoeg is meer dan overvloed. Enough is better than too much.

Geweld is geen regt. Might is not right.

Gewoonte wordt eene tweede natuur. Custom is second nature.

Gierigheid is niet verzadigd voor zij den mond vol aarde heeft. Covetousness is never satisfied till its mouth is filled with earth.

Gij hebt den dans begonnen, en kunt de muziek betalen. As you began the dance you may pay the piper.

Gissen doet missen. Guessing is missing.

God betaalt alle weken niet, maar hij betaalt eens op het einde. God does not pay weekly, but pays at the end.

God beware mij voor iemand die maar ÉÉn boekje gelezen heeft. God deliver me from the man of one book.

God geeft de vogelen de kost, maar zij moeten er om vliegen. God gives birds their food, but they must fly for it.

God helpt de sterkste. God helps the strongest.

Gods water over Gods akker laten loopen. Let God’s waters run over God’s acres.

God verkoopt wetenschap voor arbeid, eere voor gevaar. God sells knowledge for labour, honour for risk.

God zendt hem wel de spijzen, maar de duivel kookt ze. God sent him meat, but the devil cooked it.

Goede boom, goede vrucht. Good tree, good fruit.

Goede dingen moeten tijd hebben. Good things require time.

Goede drank verdrijft kwade gedachten. Good drink drives out bad thoughts.

Goede jagers sporen aan. Good hunters track narrowly.

Goeden dag u allen! zei de vos, en hij kwam in het ganzenhok. Good day to you all! said the fox, when he got into the goose-pen.

Goeden moed in tegenspoed. A stout heart tempers adversity.

Goede waar prijst zichzelven. Good wine praises itself.

Goede wijn behoeft geen krans. Good wine needs no bush.

Goed gezelschap maakt korte mijlen. Good company makes short miles.

Goed regt behoeft goed hulp. Good right needs good help.

Goed verloren, niet verloren; moed verloren, veel verloren; eer verloren, meer verloren; ziel verloren, al verloren. Fortune lost, nothing lost; courage lost, much lost; honour lost, more lost; soul lost, all lost.

Goed vuur maakt een snellen kok. A good fire makes a quick cook.

Gramschap is een korte dolligheid. Anger is a short madness.

Grijp de gelegentheit, wanneer ze voor u staat; als ze eens voorbij is, dan begeert gij haar te laat. The first occasion offered quickly take, lest thou repine at what thou didst forsake.

Groote begeerlijkheid, maakt eenen kleinen hoop. Great greediness to reap, helps not the money-heap.

Groote belovers, slechte betalers. Great promisers, bad paymasters.

Groote dieven hangen de kleine. Great thieves hang little thieves.

Groote narren moeten groote bellen hebben. Great fools must have great bells.

Groote visschen springen uit de ketel. Big fish spring out of the kettle.

Groote visschen eten de kleine. Big fish devour the little ones.

Groote visschen scheuren het net. Great fishes break the net.

Groot goed, groot zorg. Great wealth, great care.

Groot roemen, weinig gebraad. Great boast, little roast.

Groot-sprekers zijn geene groot-daders. Great talkers are little doers.

H.

Haast en is geen spoed, snelle raad, zelden baat. Of hasty counsel take good heed, for haste is very rarely speed.

Haast getrouwd, lang berouwd. Marry in haste and repent at leisure.

Haastigen spoed is zelden goed. Hasty speed don’t oft succeed.

Haastigheid is de aanvang, berouw het einde des toorns. Hastiness is the beginning of wrath, and its end repentance.

Haast verkwist. Haste makes waste.

Handelt gij pek, gij krijgt een vlek. If thou touchest pitch thou shalt be defiled.

Hannibal is voor de deur. Hannibal is at the gate.

Haring in ’t land, de doctor aan kant. Herring in the land, the doctor at a stand.

Heden in figuur, morgen in het graf. To-day stately and brave, to-morrow in the grave.

Heden rood, morgen dood. To-day red, to-morrow dead.

Helpt gij een’ bedelaar te paard hij draaft niet maar hij galoppeert. Set a beggar on horseback, and he don’t trot, but gallops.

Help u zelven zoo helpt u God. Help yourself and God will help you.

Het beste goed is de beste koop. The best goods are the cheapest.

Het beste paard struikelt wel eens. The best horse stumbles sometimes.

Het blijft hem aan de vingers hangen, als der goede vrouw de aalmoes. It sticks to his fingers, like the charity-money to the matron.

Het duister en de nachten, zijn moeders van gedachten. Darkness and night are mothers of thought.

Het eene kwaad brengt het andere mede. One misfortune brings on another.

Het einde kroont het werk. The end crowns all.

Het einde van de vrolijkheid is het begin van de treurigheid. The end of mirth is the beginning of sorrow.

Het eindje is de dood. The end of all things is death.

Het end goed, alles goed. All’s well that ends well.

Het geen gij schenken kunt, zoek daar geen voordeel in; den goeden goed doen, is te reek’nen voor gewin. Give at first asking what you safely can; ’tis certain gain to help an honest man.